Eindhoven

De zaal van Carte Blanche in Eindhoven was goed gevuld voor een openbare avond en de opening van WerkpleinSP. Zo’n honderd mensen, velen met het hart links, troffen elkaar donderdag 1 maart in Carte Blanche, een culturele instelling in Eindhoven. “Een ruimte voor lastige talenten”, zo omschrijft artistiek leider Stefan Jung de instelling.

Kunstenaars met een verstandelijke handicap kunnen hier in een beschermde omgeving werken aan kunstzinnige projecten. Stefan vertelde dat dit allemaal voor elkaar was gekomen, met heel weinig middelen en een grote inzet. Een van de werknemers, Joeri Foolen, legt aan de aanwezigen uit dat hij een echte autist is. Als de Wet werken naar vermogen (WWnV) en de bezuinigingen doorgaan, mag hij niet meer werken bij Carte Blanche. Hij zal dan òf achter de lopende band òf in een dagbestedingscentrum terecht komen. Kleurrijk vertelt hij wat dat het doen van dit geestdodende werk aan de lopende band of het zinloze werk in het dagcentrum voor hem zou betekenen.

Forum discussie
Met deze inleiding begon de forumdiscussie. Een klassieke opstelling: vier deskundigen achter de tafel en voor de tafel een kritische gespreksleider.

Het panel achter de tafel / Foto: Rob de Kruif

Achter de tafel klinkende namen, voor ons van rechts naar links: Peter Quik, directeur van Ergon (sociale werkplaats), Jan Peters Rit, directeur UWV, Paul van Leeuwen, secretaris Regionale Arbeidsmarkt Platform, Henk van Gerven, Tweede Kamerlid SP.

Hans-Martin Don / Foto: Rob de Kruif

Voor de tafel liep van links naar rechts en van rechts naar links Hans-Martin Don, oud-wethouder SP en momenteel directeur Leger des Heils.

Hans-Martin Don stelde twee vragen aan het forum:
Wat zijn de gevolgen van de invoering van de WWnV en de opgelegde bezuinigingen?
Wat zijn de kansen met de invoering van de nieuwe wet?

Het is overigens goed om de twee zaken, invoering van de WWnV enerzijds en de opgelegde bezuinigingen anderzijds, van elkaar te scheiden. Dat dit niet consequent gebeurde, bemoeilijkte wel eens de discussie op de avond.

Vraag een: wat zijn de consequenties van de invoering van de Wet Werken naar Vermogen en de opgelegde bezuinigingen (9 miljard op jaarbasis)?

Peter Quik.
Het budget voor de Ergon, waar mensen in een beschutte omgeving werken, wordt in stapjes tot 2015 met zo’n 25% per arbeidsplaats verlaagd. Tevens wordt de doelgroep van de Ergon uiteindelijk verkleind. Uitstromers worden 1/3 vervangen. Nieuwe mensen kunnen dus veel moeilijker bij de Ergon terecht.

Jan Peters Rit.
Het aantal werkpleinen daalt van 128 naar 30. In Brabant blijven er vier werkpleinen over. Ook worden de een-op-een-contacten (face to face) beperkt tot heel bijzondere groepen, zoals WIA en de ingeschatte 10% digibeten onder de werkzoekenden. De overige moeten het doen met een e-coach.

Paul van Leeuwen.
In Zuid-Oost Brabant is de werkgelegenheid niet zo slecht als elders in het land. Dit komt door de hoogwaardige werkgelegenheid die ook laagwaardig werk met zich meebrengt. Omdat er te weinig hoog opgeleiden beschikbaar zijn, trekt deze regio veel mensen van buiten aan. Deze zijn nodig om de economie te laten draaien. Deze regio is van oudsher sterk in het aantrekken van arbeids-immigranten waardoor zij beter geïntegreerd zijn dan in andere gebieden. Toch zijn er nog genoeg mensen die werkzoeken omdat er geen goede aansluiting is tussen vraag en aanbod. Bijvoorbeeld een groep mensen tussen de 45 en 52 jaar wordt de komende jaren werkloos maar voldoen niet aan de eisen van de markt. De komende 8 jaar zijn er 75.000 mensen nodig om aan de vraag te voldoen, vooral TopMBO-ers en HBO-ers in industrie, voeding, zorg en op termijn de bouw.

Henk van Gerven aan het woord / Foto: Rob de Kruif

Henk van Gerven.
De wet heeft met name schrijnende gevolgen voor de mensen die nu in de bijstand zitten. Gezinnen, waarbij sprake is van meerdere inkomens, worden uit elkaar gedreven. 18-jarigen bijvoorbeeld gaan thuis weg en op kamers wonen om financieel onafhankelijk te zijn. Daarnaast kunnen diegenen die in een beschutte werkomgeving werken niet meer doorgroeien naar van 120% van het minimumloon, maar groeien in een paar jaar van bijstandsniveau tot 100% van het minimumloon. De drempel om in de sociale werkplaats te komen wordt steeds hoger. Door de aanzuigende werking van de WAJONG heeft men kortzichtig besloten tot afschaffen; maar er is geen alternatief voor velen.
Tot slot: de groep “niet-uitkeringsgerechtenden”, NUG-ers, stijgt fors.

Vraag twee. Wat zijn de kansen van de nieuwe wet?

Peter Quik.
De nieuwe wet is op zich goed: Meer mensen aan het werk; en vooral naar vermogen. Wie kan daar op tegen zijn? Maar: de Ergon mag minder mensen in dienst nemen. Dit kan gecompenseerd worden als, met behulp van loondispensatie, het bedrijfsleven meer mensen met een beperkte handicap aan gaat nemen. Peter denkt echter dat werkgevers hier huiverig voor zijn en bijvoorbeeld gezonde mensen uit andere landen gaan aannemen.

Jan Peters Rit.
Een hogere arbeidsparticipatie, dit streeft de nieuwe wet na, is natuurlijk prima. Maar er zullen veel niet-uitkeringsgerechtigden bijkomen, denk bijvoorbeeld aan de grote groep mensen die niet meer in de Wajong komen. Wie bekommert zich om deze groep?

Paul van Leeuwen.
De flexibileit in de arbeidsmarkt blijft. Maar we zijn hier nog niet klaar voor. Alles is ingesteld vanuit het klassieke loondienst verband. Alles wordt vanuit een budgettair standpunt beoordeeld. Niemand zal zich meer om de NUG-ers bekommeren. Dat is wel nodig.

Henk van Gerven.
De enige kans die Henk ziet is dat de wet Niet door de kamer komt. Maar dat is een hele kleine kans. Hij maakt zich zorgen over de groep die uit de Wajong gaat: deze mensen hebben een beperking en weinig kans op werk. Men neemt liever gezonde mensen uit andere landen aan, hetgeen vaak weer leidt tot onaanvaardbare situaties op het gebied van volkshuisvesting etc.

Henk van Gerven / Foto: Rob de Kruif

Hans-Martin vraagt ter afsluiting van de forumdiscussie aan de kersverse nieuwe wethouder Monique List om even naar voren te komen. Hij hoopt dat het Monique gaat lukken om in de gemeente voor elkaar te krijgen dat mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt weer aan de slag komen. Monique wil geen politieke uitspraak doen, aangezien ze pas 2 dagen in functie is. Wel stelt ze dat de nieuwe wet op zich oké is en ziet ze kansen door de combinatie van de aandachtsgebieden die in haar portefeuille zitten: economie-werk-beroepsonderwijs.

Vragen vanuit de zaal.
Een moeder van twee kinderen heeft een wisselend inkomen, net als een van haar kinderen. De ene keer heeft ze wel recht op een toeslag of op bijstand, de andere keer niet. Het kan ook nog zomaar onverwachts worden teruggevorderd, omdat ze in een tijdelijke baan net te veel heeft verdiend. Daardoor heeft ze totaal geen zicht meer op haar inkomen. Ze weet niet wie haar kan helpen.

Een ondernemer, wil graag mensen met een handicap in dienst nemen en doet dat ook. Hij vindt de inzet van een zogenaamde jobcoach hierbij wel een voorwaarde, omdat de administratieve rompslomp niet te doen is voor hem. Als deze wegbezuinigd wordt, kan hij geen mensen met een handicap meer aannemen.

Vragen uit de zaal / Foto: Rob de Kruif

Iemand uit de zaal pleit voor een veel actiever aanbestedingsbeleid bij de gemeente: alleen die bedrijven die minder inzetbaren in dienst nemen, komen in aanmerking voor een project. De voorzitter van de cliëntenraad van de Ergon stelt dat de gemeente Eindhoven meer sw-ers in dienst kan nemen. Als voorwaarde voor het verstrekken van subsidie aan instellingen of opdrachten aan bedrijven zou de gemeente ook moeten eisen om (meer) sw-ers in dienst te nemen. Een lid van de PvdA-gemeenteraad Eindhoven stelt dat bijvoorbeeld de gemeente bij de subsidie aan de Stadsschouwburg, bovengenoemde eis kan stellen. Dit overigens conform een voorstel van de SP zo’n drie jaar geleden! Peter Quik brengt te berde dat de gemeente Eindhoven zich zeker sociaal opstelt, ook bij aanbesteding van werk. 1/3 van het werk wat Ergon doet voor derden, komt in opdracht van de gemeente.

Ook wordt door een van de aanwezigen gepleit voor een onafhankelijke ombudsman die zich om schrijnende gevallen bekommert met als achtergrondgedachte: “De mens is waardig”! Tevens pleit hij voor een denktank om nieuwe richtingen te bepalen.

Iemand vraagt zich af wat er moet gebeuren om de mensen van boven de 45 jaar, die moeilijk een andere baan vinden omdat ze niet de juiste opleiding hebben, aan het werk te krijgen in plaats van op weg naar bijstand. Zeker nu het UWV geen persoonlijk contact meer heeft.
Henk van Gerven zegt, aansluitend op voorgaande opmerking, dat het te zot is voor woorden om eerst de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen voordat daadwerkelijk getracht wordt ouderen werkelozen aan het werk te krijgen. Hij pleit ook voor een boetesysteem, opgelegd door de overheid, voor bedrijven die niet voldoende minder inzetbaren in dienst nemen.

De inhuldiging van WerkpleinSP
Hans-Martin Don vindt de laatste vragen een mooie overgang naar WerkpleinSP. Typisch SP: In plaats van klagen gewoon iets doen om zichtbaar te maken wat er nog kan verbeteren in de samenleving.

Het WerkpleinSP team / Foto: Rob de Kruif

Hij geeft het woord aan Sylvie en Wendelmoed, die uitleggen wat WerkpleinSP inhoudt. Jan Peters Rit biedt namens het UWV steun aan om de groep vrijwilligers te ondersteunen. Paul van Leeuwen biedt contacten aan indien het WerkpleinSP daadwerkelijke wil wijzen op vacatures. Monique List vraagt zich af of de SP ook de link met het onderwijsveld legt.

Hans Martin beëdigt de groep vrijwilligers. Ze krijgen een warm applaus. Het WerkpleinSP is geopend.

Piet Hooft van Huysduynen
Aartje van Oostenbrugge
Redactie SP Eindhoven