Eindhoven

Enkele weken geleden kreeg de Eindhovense Voedselbank van de gemeente te horen dat aan de aangevraagd subsidie voor 2010 voorwaarden zullen worden gekoppeld. Het voorstel is om het bedrag afhankelijk te maken van het aantal mensen dat uitstroomt.

De instelling ontvangt meer geld na gelang er meer mensen worden geholpen door professionele hulpverlening en zodoende geen pakket meer nodig hebben. In de raadvergadering van 21 december liet verantwoordelijk wethouder Hans-Martin Don (SP) de raad weten dat de huisvesting van de instelling in ieder geval gegarandeerd is. Wat is de visie van de wethouder op deze goedlopende particuliere hulpverleningsorganisatie?

'Laat ik beginnen met te zeggen dat de voedselbank goed werk doet. Maar, ik ben geen voorstander van de voedselbank.'

Sterker nog, u had aangekondigd dat we voor het einde van de raadsperiode van de voedselbank af zouden zijn.
'Dat is niet gebeurd. Daar zijn meerdere oorzaken voor aan te wijzen, onder andere de economische crisis waar we inzitten. Maar de voedselbank is ook een self fulfilling prophecy. Er zit een zekere aanbodgedrevenheid in. Op het moment dat je de bank hebt, heb je klanten die de bank gaan gebruiken. Begrijp me goed, je had die klanten misschien wel al, maar je ziet dan een cyclus ontstaan en daar kom je niet mee vanaf.'

Waarom worden er voorwaarden gesteld aan de subsidie van de voedselbank?
'De voedselbank is een particulier initiatief. Op het moment dat een particulier initiatief gebruik gaat maken van overheidsgeld vind ik dat je als overheid daar eisen aan mag stellen. Zo’n initiatief kun je eens een financieel steuntje in de rug geven. Dat hebben we met de voedselbank tot nu toe twee of drie gedaan. Maar nu zie je dat de voedselbank in een permanente toestand terechtkomt en permanent geld nodig heeft omdat ze niet hun eigen middelen kunnen binnentrekken. Wat betreft subsidie gaan ze dus permanent én steviger op de gemeente leunen. Als overheid kun, mag en moet je dan eisen stellen net zoals we dat bij alle gesubsidieerde instellingen doen. Eén van de eisen die we stellen is dat de mensen, die er gebruik van maken van de voedselbank, daar zo vlug mogelijk van af komen en weer op eigen benen kunnen staan.'

'Zo is aan de collegetafel het idee geboren om een tegenprestatie te vragen. Het idee is dat er een soort uitstroom moet komen. Nu snap ik natuurlijk wel dat je de voedselbank daar niet alleen voor verantwoordelijk kunt stellen. Ze delen alleen voedselpakketen uit en zijn niet verantwoordelijk voor de hulpverleningtrajecten. Maar ik vind wel dat hulpverlening en de voedselbank aan elkaar geknoopt moet worden. We zijn bezig met een plan om dat uit te werken. Ik heb hierover met de armoedegezant en met de dienst gesproken. Mijn verwachting is dat we samen met mijnheer Tankink, de voorzitter van het bestuur van de voedselbank, tot een oplossing komen.'

De wethouder stelt dat voedselbank niet de enige is die om een tegenprestatie kan worden gevraagd. 'De voedselbank geeft voedsel dat over blijft in onze samenleving een andere plek. Maar dit hoeft niet gratis. Zo kent Helmond een sociale supermarkt. Daar kun je het overtollige voedsel tegen een klein bedrag ter beschikking stelt en waar mensen die geïdentificeerd zijn als hulpbehoevend een pasje hebben om daar te winkelen. Ook dit is een particulier intitaitef. De voedselbank zou zich kunnen doorontwikkelen van in plaats het geven van voedsel naar toch iets van een tegenprestatie. Want ik vind dat je de mensen om een tegenprestatie mag vragen.'

De voedselbank is een burgerinitiatief. Moet het eigenlijk niet een gemeentelijk initiatief zijn?
'Nee, daar ben ik niet altijd voor. Als particulieren zich daarin ontwikkelen en dat graag willen doen is dat mooi.'

Stappen ze niet in een stukje dat eigenlijk verantwoordelijkheid is van de overheid?
'De overheid moet zorgen voor voldoende inkomen voor mensen aan de onderkant van de samenleving. Dan kun je zeggen dat de hoogte van de uitkering omhoog of omlaag moet maar dat is een politieke discussie. In Eindhoven hebben we gezegd dat we de basisuitkering van de bijstand te laag vinden. Die plussen we op met allerlei inkomensondersteunende maatregelen, binnen de grenzen die we hebben. We hebben die grenzen echter bereikt. Budgetair hebben we niet meer mogelijkheden om de uitkering nog meer te verhogen. Het zijn ook politieke keuzes geweest om dit opplussen voor de komende vier jaar te continueren.'

'Maar mensen hebben zelf ook een verantwoordelijkheid. Want waarom kan de ene bijstandsgerechtigde wel met zijn budget uit te komen, met alle regelingen die er zijn, terwijl een andere bijstandsgerechtigde het niet lukt? Individueel handelen ligt daar aan ten grondslag. Je ziet dat er een aantal burgers in de stad zijn die nooit volledig hun eigen verantwoordelijkheid kunnen of zullen oppakken. De vraag is wat je daarmee doet.

Sommige politieke partijen zeggen: "We helpen een keer en daarna moet je het zelf maar zien." Bij mij komt dan het SP-gedachtegoed om de hoek kijken. Ik vind dat je mensen die permanent in de fout gaan wel moet vertellen dat ze permanent in de fout gaan maar je kunt ze niet laten hangen. Wetende dat bij sommige mensen niet de kennis, kunde, vaardigheden en competenties zijn om zichzelf uit de problemen te houden zul je ze toch elke keer de helpende hand moeten geven.

Anders krijg je een samenleving, waarin een grote groep burgers het uitstekend voor zichzelf heeft kunnen regelen, een grote groep burgers die het wat minder voor zichzelf heeft kunnen regelen maar in ieder geval nog de kop boven water kan houden en een groep die het niet voor zichzelf kan regelen. Die mensen vallen er langs de rand af en dat wil ik niet. Het is ook in het belang van de samenleving dat we elkaar de hand vasthouden. Dat betekent dat je ook af en toe de hand moet vasthouden van diegene die het niet kan en elke keer weer dezelfde fout maakt.

Als iemand in de schulden zit en geen geld meer heeft voor eten verstrekken wij het voedselpakket maar we moeten ook helpen met het saneren van zijn problemen. Het voedselpakket moet na een bepaalde periode gewoon ophouden. Nu kunnen mensen drie jaar gebruiken maken van de voedselbank. Diep in mijn hart vind ik dat veel te lang. Mensen zouden gemiddeld binnen een half jaar van de voedselbank af moeten zijn anders creëer je een afhankelijkheid die we niet willen. Je moet ze dus helpen om hun situatie te verbeteren en voorkomen dat het een structureel probleem wordt. Daarvoor moet de hulpverlening echter worden opgeschud.

'Wat er nu gebeurt is dat de hulpverlening zegt "U hebt een brief voor de voedselbank dus ik ben klaar u, lost het daar maar mee op". Nee hulpverlening, de voedselbank is er voor een tijdelijke situatie omdat iemand niet het brood op de plank kan krijgen en hem daarmee te helpen. Bedankt voor het brood maar je zult hem toch echt wel uit die situatie moeten halen. Daar zal PIT (Preventie Informatie Team van de gemeente Eindhoven) een belangrijke rol in spelen. Die discussie moest er wel komen en die hebben we nu.'

Rob de Kruif
Redactie SP Eindhoven