Eindhoven

Terwijl het nieuws over de verschrikkingen in Palestina, Koerdistan, Syrië, Irak en Ukraine om mij heen galmt, lees ik de laatste bladzijden in het boek Capital, In The Twenty-First Century. In dat boek beschrijf Thomas Piketty aan de hand van de recente geschiedenis de oorzaken en voor een deel ook de gevolgen en gevaren van economische ongelijkheid.

Steeds weer schijnen er mensen te zijn die niet tevreden zijn met een ton of een miljoen, nee, zij willen alles. Dit soort mensen zijn bevlogen van de Heilige Drie-eenheid: Geld, Macht en Aanzien. Zij verzamelen miljarden en o wee als de staat daar belasting over wil heffen. Dan vluchten ze in trusts, belastingparadijzen en onnavolgbare financiële constructies. Wat drijft deze junks? De mijne is groter dan die van jou?

Het wordt des te vreemder wanneer men beseft waar dat uiteindelijk toe leidt. Als een steeds groter deel van het Bruto Nationaal Product in handen komt van een steeds kleiner deel van de mensen, wordt een steeds groter deel van de mensen arm. Dat is wat er op dit ogenblik gebeurt. Naarmate het neoliberalisme steeds meer veld wint gaat eerst de onderkant van de bevolking richting armoede, waarna de modale middenstand aan de beurt is. Omdat de arme medemens steeds minder geld heeft om uit te geven gaat het slechter met de bedrijven, zodat deze failliet gaan. Alleen de supergrote multinationals blijven op de been. Als we de lijn zouden doortrekken komen ten langen leste ook deze grote bedrijven in de problemen, waardoor ook het kapitaal van de rijkste 1% vernietigd wordt. Maar zover komt het niet, want voor het zover is komt het volk in opstand. Dan komen er oorlogen en diepe crisissen, zoals we hebben meegemaakt in de periode tussen 1914 en 1945. De rijken verliezen dan hun geld en vaak ook hun leven ( de Franse Revolutie, de tsaren, Gadaffi en co, Sadam en co, etc.) De bevolking verliest alleen maar massaal z’n leven.

Behalve de bevolking verliezen ook de staten geld. Daarom is er op dit moment bijna geen land te vinden dat niet diep in de schulden zit.

Het is wrang om weten dat we eigenlijk op een oorlog zitten te wachten om het geld eerlijker en duurzamer te kunnen verdelen. Aan de andere kant weten we hoe het afloopt met de megalomane ego’s die als Dagobert Duck op hun centen en hun macht zitten. De Franse adel, de tsaren, Gadaffi en Sadam zijn al genoemd, maar ook Alexander de Grote, een hele rits Romeinse Keizers, Hitler en tal van anderen kwamen op een onprettige manier aan hun einde.

Ook oorlogen waarbij het lijkt of het over godsdienst gaat of het separatisme van bepaalde bevolkingsgroepen zijn eenvoudig terug te voeren op de armoede van een grote meerderheid.

Piketty weet in zijn boek nog wel een andere oplossing dan oorlog. De financiële wereld zou transparant moeten worden, zodat we van elk individu weten hoeveel hij of zij werkelijk bezit, om dan vervolgens deze mensen naar rato een belasting op te leggen en zo het kapitaal eerlijker verdelen. Het probleem is echter dat alle landen van de wereld daaraan mee moeten werken. Piketty geeft toe dat dat een illusie is.

Maar toch, als we het gezwel dat neoliberalisme heet weten uit te bannen en de US en Europa tot inzicht komt, maken we misschien toch nog een kans.

Mick van Son
12 augustus 2014