Eindhoven

 Op dinsdag 26 oktober werden de slachtoffers van de Schipholbrand uit 2005 herdacht. Het was waarschijnlijk de eerste keer in Nederland dat het op schokkende wijze duidelijk werd voor het grote publiek, dat er mensen in Nederland opgesloten werden om uitgezet te worden. De beelden van die nacht staan nog steeds op ons netvlies en zijn in ons collectief geheugen geschroeid.

Kun je je eigenlijk wel een voorstelling maken van 50 000 mensen? Hoe ziet dat er uit 50.000 mensen? Je kunt je wel een voorstelling maken van een, tien of zelfs van honderd mensen. Je kunt hun gezichten nog als individu zien, hun uitdrukkingen, wellicht ken je ze allemaal. Maar bij duizend wordt dat allemaal al moeilijker; is dat de Catharinakerk vol met mensen. En dan? Vijftig volle kerken? (laat staan dat je al een voorstelling van vijftig kerken zou kunnen maken).

Toch zijn dat letterlijk de onvoorstelbaar aantal mensen die volgens de meest conservatieve cijfers van het ministerie van justitie aan de tweede kamer, vast zijn gezet sinds de avond van de Schipholbrand. De Schipholbrand die voor het eerst echt voor het grote publiek duidelijk maakte dat er mensen in Nederland zijn die worden vastgezet zonder dat ze iets misdaan hebben.

En nog steeds is dat voor de meeste mensen iets ongeloofwaardigs: dat er mensen in Nederland zijn die opgepakt worden, zonder dat ze iets misdaan hebben, en voor maanden in een gevangenis gestopt worden om uit Nederland gezet te worden. Als dat al lukt. En dat maal 50.000 keer.

Twee derde wordt gewoon weer op straat gezet, geklinkerd zoals dat heet, wat letterlijk op de klinkers geworpen betekent. Ze krijgen dan een briefje mee dat ze Nederland binnen een dag verlaten moeten hebben. Dat wat de Nederlandse staat niet lukt moeten ze nu maar zelf doen, alsof dat maar zomaar kan. Ze kunnen dan letterlijk geen kant meer op kunnen, net zoals Richie die van goedheid van anderen afhankelijk is om letterlijk te overleven! Te slapen of te eten en veroordeeld tot de illegaliteit.

Let wel: het is een door de Nederlandse overheid gecreëerde illegaliteit. Mensen zijn niet illegaal Dit is een hardnekkig misvatting bij de meeste mensen, maar ze worden illegaal gemaakt; door de Nederlandse overheid ge-illegaliseerd, uitgesloten en gecriminaliseerd.

Dit laatste is letterlijk zo; mensen die niet binnen die dag weg zijn uit Nederland en ergens aangetroffen worden kunnen ook nu al tot ongewenste vreemdeling verklaard: een juridische term om te zeggen dat je strafbaar bent als ze je de volgende keer weer pakken. En dan zit je niet “slechts” 6 tot 9 maanden vast, maar dan kun je langer vast gehouden worden. De misdaad die je begaan hebt is dat je bestaat en er bent.

En dit laatste gaat alleen maar erger worden in de toekomst. Het moge duidelijk zijn voor de meeste toehoorders hier dat de meeste plannen van het nieuwe kabinet met betrekking tot vreemdelingen, gewoon internationaal rechterlijk helemaal niet kunnen. Die zijn vooral op wensgedachten gebaseerd, niet op feiten.

Maar er is er helaas een die wel echt wel haalbaar is: de verdere criminalisering van vreemdelingen en vluchtelingen door illegaliteit strafbaar te stellen. Dit leidt overigens tot praktische ridiculiteit van de uitvoering van dit voornemen tot strafbaarstelling: mensen blijven immers langer in Nederland om vervolgd te worden en hun straf uit te zitten; dit blijkt nu al bij de mensen die tot ongewenst vreemdeling worden verklaard; die gaan helemaal niet meer weg. Na hun uiteindelijk onvermijdelijke, vrijlating verdwijnen mensen in de illegaliteit, met alle gevolgen voor onze maatschappij van die, want dien mensen moeten wel zien te overleven.

Als iemand straks bij verstek veroordeeld is en waarom ook niet, zal hij of zij eerst de straf moeten uitzitten en wordt daarna tot maximaal anderhalf jaar in VreemdelingenBewaring gezet, om dan weer te worden geklinkerd en begint het weer van voor af aan.

Wat je je misschien niet meteen zult realiseren is dat straks ook hele families die uitgeprocedeerd raken, uatomatisch strafbaar worden op het moment dat ze op straat gezet worden. Het zijn dan criminelen volgens de Nederlandse wet, ook de kinderen zijn dan crimineel en de ouderen; zelfs pasgeboren baby’s.

Goed: laten we Richie nog eens nagaan; hij heeft om bescherming gevraagd aan de Nederlandse overheid, maar krijgt dat niet. Sommigen krijgen dat tijdelijk wel maar daarvan wordt de status ook weer ingetrokken, omdat het veilig is in bijvoorbeeld Irak of Afghanistan; althans voor respectievelijk Irakezen en Afghanen, zegt Nederland. Hij komt dan via VreemdelingenBewaring op straat, maar is dan wel een crimineel, zonder ooit iets misdaan te hebben. Hij is van rechtswege door de Nederlandse overheid dan al als crimineel bestempeld.

Gevolg is niet alleen dat je al geen kant meer opkunt en bang moet zijn voor politie, zoals nu al het geval is (wat eigenlijk in een land als Nederland op zich al vreemd is, toch?), maar ook dat je nog eens vervolgd wordt, letterlijk, terwijl je juist in Nederland om bescherming hebt gevraagd tegen vervolging! Terwijl je helemaal niets misdaan hebt!

Daarom herdenken wij ieder jaar weer de slachtoffers van de Schipholbrand. Staan we stil bij de nu alweer meer dan 50.000 mensen die sindsdien vast zijn gezet, enkel en alleen omdat ze hier zijn. Vragen we aandacht voor de duizenden mensen die ieder jaar weer geklinkerd worden; de mensen die geen kant meer uitkunnen en op zoek zijn naar een beetje bescherming en geborgenheid.

Daarom eindig ik ook ieder jaar weer met de oproep dat mensen niet als een dossier of probleem moet worden gezien, maar als een mens zoals u en ik.

Willem-Jan van Wijk
Vluchtelingen in de knel

Het verhaal van Richie