Eindhoven

Door het faillissement van de DSB-bank heeft de minister van Financiën een onderzoek laten instellen naar de rol van Zalm als voormalig topdirecteur en Nijpels als commissaris bij DSB.

Toenmalig minister Bos gaf De Nederlandse Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (Afm) de opdracht om een onderzoek in te stellen naar de integriteit van deze personen. Bos gaf als toelichting dat vanwege de vertrouwelijkheid en de benodigde financiële en bancaire kennis alleen deze instanties het onderzoek konden leiden.

Een onafhankelijke rechter Scheltema, die ook de commissie leidt die onderzoek doet naar de ondergang van DSB, zou op een later tijdstip de conclusies toetsen.

De keuze voor deze instanties lijkt in eerste instantie logisch en verklaarbaar, maar is anderzijds ook heel dubieus. De DNB heeft namelijk als bevoegdheid om alle aan te stellen bankiers en topmensen van financiële instellingen te onderzoeken en te beoordelen op geschiktheid voordat zijn een dergelijke functie kunnen vervullen. Dat is dus in het verleden al gebeurd in het geval van Zalm, Nijpels en Hoogervorst (Afm). Toen waren er kennelijk geen bezwaren en nu zouden ze het huiswerk over moeten doen. Een vreemde zaak omdat het nu lijkt alsof de boekhouder ook de rol van accountant gaat spelen.

Daarmee is het ook voorspelbaar dat de conclusie hetzelfde is als een paar jaar eerder. Indien het anders uitpakt komt de DNB zelf in opspraak en zeker Wellink, die ook al veel kritiek heeft gekregen over zijn rol bij DSB en Icesave. Zo is het dus ook gegaan. De DNB heeft Zalm opnieuw beoordeeld als bekwaam, integer en deskundig en dus mag hij zijn huidige functie bij de ABN/AMRO blijven uitoefenen.

De controle door de Afm is ook om een andere reden nog bijzonder, omdat hier ook politieke belangen een rol spelen. De baas van de Afm is namelijk VVD-collega Hoogervorst. Om die reden heeft Hoogervorst zich ook onafhankelijk opgesteld tegenover het onderzoek.

Het uitgebrachte Afm advies dat zeer negatief uitpakte voor Zalm, was niet voorzien van zijn handtekening. Andere medewerkers en onderzoekers van de Afm voelden zich hierdoor onafhankelijk en vrij en kwamen met een negatief oordeel over Zalm. Zo lagen er dus twee tegenstrijdige adviezen van onafhankelijke toezichthouders en moest Scheltema beide adviezen toetsen. Dat is gebeurd en daarbij kreeg de DNB uiteindelijk "gelijk".

Ondanks de uitspraak van onafhankelijk onderzoeker Scheltema hebben de tegenstrijdige adviezen voor veel ophef gezorgd. Daardoor voelde Staatssecretaris van Financiën de Jager (inmiddels demissionair minister van Financiën) zich genoodzaakt om beide partijen rond de tafel te roepen om nu en in de toekomst tot één eindoordeel te komen. Dat ging snel want nu kon Hoogervorst zijn VVD partijgenoot wel redden door de uitspraak van de DNB als enige geldende te verklaren. Probleem opgelost zou je denken.

Nu heeft Zalm als voormalig minister van Financiën in acht jaar tijd wel een solide naam opgebouwd o.a. als pleitbezorger in Europa van het Stabiliteitspact en een meer rechtvaardige verdeling van de lasten en opbrengsten voor ons land. Als jaren waren wij relatief gezien de grootste nettobetaler in Europa. Bovendien heeft Zalm ook een academische opleiding economie al was het wel een doctoraal algemene economie. Dus deskundig genoeg zou je zeggen.

Toch blijft het vertrouwen in Zalm door deze zaak geschaad, want in de toekomst zal hij nog meermaals met de Afm van doen krijgen, zo heeft ook hoogleraar A. Boot verklaard. Dus zou het toch beter zijn voor de ABN/AMRO als Zalm aftreedt. In verschillende interviews blijft Zalm verkondigen dat hij zich wel maximaal heeft ingezet voor de DSB maar dat de klus nog niet klaar was toen hij gevraagd werd voor een leidende positie bij de ABN/AMRO.

Uit allerlei uitspraken herkennen we het beeld dat Zalm vooral bezig was om de bank financiëel sterker te maken . Uitspraken als "er moest een duurzaam verdienmodel komen" klinken mooi, maar laten de klanten en consumenten van de DSB bank in de kou staan. Zij zijn opgezadeld met torenhoge betalingen van provisies op koopsompolissen en hypotheken. Volgens Zalm heeft de consument dat aan zichzelf te danken. De DSB is altijd transparant en open geweest! Zalm vergeet daarbij dan wel dat er inmiddels vele uitspraken zijn van rechters en claims om de opgelopen financiële schade door de zogenaamde woekerpolissen te vergoeden. De banken en verzekeraars hebben sinds kort een zorgplicht en worden daar ook door de Afm op getoetst.

Kijken we naar de gang van zaken rondom de andere VVD hoofdrolspeler Nijpels dan is de verbazing nog groter. Ook naar hem liep een onderzoek door de DNB en Afm., omdat hij vanaf 2004 tot september 2009 commissaris was bij de DSB. Een veel langere periode dan het jaar van Zalm. Na een spraakmakende documentaire van het tv programma Nova in september 2009 heeft Nijpels zijn functie per direct bij de DSB opgezegd. Nog voordat de resultaten van de Afm en DNB echter bekend werden heeft Nijpels ook zijn functie als bestuursvoorzitter bij het ABP geheel onverwachts neergelegd. Hij was daar pas een half jaar aan de slag. Als reden noemde hij de discussie en onzekerheid rondom zijn persoon die het werken onmogelijk maakte. Nog geen twee weken later maakte de Afm en de DNB bekend dat het onderzoek naar Nijpels bij de DSB meteen gestopt is, omdat Nijpels niet meer werkzaam is in een hoge financiële functie.

Dat komt Nijpels natuurlijk niet ongelegen en zo kan hij weer via de achterdeur vertrekken. Een onbegrijpelijke zaak temeer omdat onmiddellijk de verdenking ontstaat dat Nijpels vooraf is geïnformeerd over het te verwachten oordeel dat met grote waarschijnlijk negatief zou uitpakken. Dus is deze ontsnappingsroute bedacht. Daardoor komt er dus geen rapport over zijn 5 jaar functioneren als commissaris bij DSB . De commissie Scheltema die onderzoek doet naar de ondergang van DSB doet namelijk geen onderzoek naar personen! Hoezo waarheidsvinding?

Van Nijpels is bekend dat hij geen financiële achtergrond heeft maar een juridische academische opleiding. Hoe hij als commissaris van DSB het financiële beleid en het bestuur van een bankinstelling moet controleren en als bestuursvoorzitter het risicobeleid van een vermogensfonds als het ABP moet beoordelen is de grote vraag. Zijn politieke ervaring en dit soort politieke benoemingen zijn kennelijk belangrijker gebleken dan zijn financiële kennis.

Dat het ABP tientallen miljarden heeft zien verdampen tijdens de economische crisis is spijtig voor de huidige en toekomstige gepensioneerden. Of Nijpels bij de DSB of ABP nalatig is geweest zullen we dus niet te weten komen. Is het dan vreemd dat bij de gewone burger het beeld is ontstaan dat er bij financiële instellingen een groep zakkenvullers actief is, die zelfs bij slecht presteren vrijuit kunnen gaan?

Hopelijk is de Tweede Kamer wakker genoeg om ervoor te zorgen dat Nijpels wel verantwoording moet afleggen in het belang van alle gedupeerden.

Ruud Thelosen
SP lid