Eindhoven

De Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) hield op 31 oktober 2011 een studiemiddag met deze prikkelende titel. Ik was daarbij als ondersteuner van de Tweede Kamerfractie van de SP.

De sprekers kwamen van het RIVM, de Universiteit van Amsterdam en de Amsterdamse GGD. Daarnaast heb ik nog een GGD-rapport rond Schiphol en rond de AWACS-basis bekeken.

Het oor is het enige zintuig dat in de slaap doorwerkt. Wel met een drempel en daarin zitten allerlei subjectieve interpretaties, bijvoorbeeld hoe bedreigend of voorspelbaar of overbodig het geluid gevonden wordt. Elke statistiek over hinder of ziekte wordt dan ook gekenmerkt door een forse spreiding. Het ene lawaai is het andere niet en pieken boven de achtergrond spelen een vergelijkbare rol als de achtergrond zelf.

Zo’n 2 miljoen mensen in Nederland ondervinden hinder, waarbinnen 0,7 miljoen ernstig, van alle lawaai samen. Bij velen leidt dat tot een daling van de kwaliteit van het leven.

Veel minder mensen krijgen een ernstige ziekte of gaan daar zelfs aan dood. Naar schatting sterven er in Nederland door alle lawaai samen enkele tientallen tot enkele honderden mensen extra aan hart- en vaatziektes. Niemand die het precies weet. Het wegverkeer is de grootste bewezen post. Burenlawaai is mogelijk vergelijkbaar, maar daarover bestaan geen cijfers. Vliegtuiglawaai staat in de statistiek op enkele tientallen extra sterftegevallen.

Dit zijn cijfers over heel Nederland. Als die cijfers slechts in deelgebieden van Nederland tot stand komen (zoals bij vliegtuiglawaai), zijn binnen die deelgebieden de kansen slechter dan gemiddeld.

Het gezondheidsonderzoek van de GGD rond Schiphol benoemt in een groot gebied rond Schiphol (op het gezag van RIVM 2000) 4 tot 34 extra hartinfarcten per jaar en 600 tot 1600 extra gevallen van hoge bloeddruk (2% van alle mensen met hoge bloeddruk in het gebied). Als 3 dB gemiddeld meer geluid, dan verkopen apothekers 4 tot 7% meer slaap- en kalmeringsmiddelen, vooral aan ouderen (die lichter slapen, aldus de slaaponderzoekster van de UvA op de NSG-middag).

Het RIVM heeft voor de omgeving van de AWACS-basis in Limburg het vergelijkbare extra hoge bloeddrukaantal van 3% genoemd.

Hinder begint bij lawaaigevoelige personen al bij weinig decibellen. Al bij zo’n 40 dB(A) binnen (55 buiten) ziet men bij sommige mensen EEG-verstoringen, hartslageffecten en onwillekeurige lichaamsbewegingen. Bij zo’n 5 dB meer wordt 10% van de mensen wakker en beginnen de hart- en vaatziekte-effecten. Er is veel onderzoek naar verricht met wisselende uitkomsten, maar grofweg komt het erop neer dat elke gemiddelde 5 dB(A) meer dan 60 dB(A) buiten tot 6 tot 13% extra sterfte leidt. Eén op de acht Nederlanders zit boven de 60 dB(A) gemiddeld.

De vraag hoe erg dat allemaal is klinkt cynisch, maar is binnen de GGD-context gebruikelijk. Ter vergelijking: asbest staat op 1400 doden per jaar.

Op de NSG – middag presenteerde GGD-spreker een risicolijst voor diverse doodsoorzaken (voor Nederland als geheel). Die loopt van 0,001 op een miljoen voor GSM-masten (“die waait om en je krijgt hem op je hoofd” aldus een grap uit de zaal) via 1 op een miljoen voor legionella tot 10 op een miljoen voor alle lawaai samen via 30/miljoen voor passief meeroken tot ruim 1000 voor verkeerd vet, roken, overgewicht en inactiviteit. “Mensen zijn bang voor zaken waar ze niet ziek van worden, en worden ziek van zaken waar ze niet bang voor zijn”. Aldus de spreker.

Vliegtuiglawaai zit daar tussen in.

Bernard Gerard