Eindhoven

Ter inleiding een terugblik. Bij de brand bij Chemie Pack stroomde het brandende bluswater richting buurbedrijf, de Afval Terminal Moerdijk, waar tonnen chemisch afval lagen. Omdat er toevallig een shovel klaar stond, kon de ATM in allerijl dijkjes opwerpen.

Daardoor bleef het een milieuongeluk. Als de ATM ook in brand was gevlogen, was het een milieuramp geweest. De 70 werknemers van Chronimet konden slechts per boot weggehaald worden – een ter plekke bedachte noodgreep. Pas na de brand werd er een ‘Actieprogramma Veiligheid en Zorg’ opgesteld, met daarin een eigen complexbrandweerkorps waar al jaren eerder voor gepleit was.

Onlangs is het nieuwe bestemmingsplan (BP) De Hurk-Croy 2012 in procedure gekomen. Hoog tijd, want het bestaande dateert van 1988 en dat is 15 jaar te oud. Industrieterrein De Hurk is het gevaarlijkste bedrijventerrein van Eindhoven met zes bedrijven die onder het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (‘BEVI’) vallen. Er werken 15000 mensen.

Het concept-BP besteedt wel aandacht aan veiligheid, maar te beperkt. Dat valt de ambtenaren niet te verwijten. Ze moesten een conserverend bestemmingsplan schrijven en dat hebben ze op zich bekwaam gedaan. Het concept is netter en eigentijdser uitgewerkt dan het oude, maar niet wezenlijk anders. Conserverend heeft hier geleid tot conservatief.

De nieuwe brandweervoorschriften gelden alleen voor nieuwe bedrijven. Nieuwe panden moeten bijvoorbeeld een centraal afsluitbare luchttoevoer hebben voor als er een gifwolk ontsnapt. Bij bestaande panden hoeft dat niet. Zoiets kan nu niet wettelijk worden afgedwongen, maar het concept-BP zou hier toch op zijn minst de wenselijkheid kunnen aangeven.

In het nieuwe plan wordt, net als in het oude, een kerngebied getekend waar men graag de risicovolle bedrijven gevestigd wil zien. Drie van de zes BEVI-bedrijven echter liggen niet in dit kerngebied. Het concept-BP zorgt ervoor dat het niet erger wordt, maar streeft niet naar beëindiging van deze situatie. Wettelijk kan dat nu inderdaad niet worden afgedwongen, maar een andersgerichte intentie voor de toekomst wordt niet uitgesproken.

Het meest essentiële probleem is echter dat De Hurk gezien wordt als een verzameling individuele bedrijven zonder verdere samenhang. Het concept is geschreven alsof er nooit een brand bij Chemie Pack geweest is. De voorbeelden uit de intro van dit verhaal tonen aan, dat er meer organisatie op het niveau van het bedrijventerrein als geheel nodig is. Dus een vorm van niet-vrijblijvend parkmanagement.

Dat kan in Nederland. Het industrieterrein Moerdijk bijvoorbeeld wordt bestuurd door het Havenschap. Het DSM-terrein bij Geleen, vroeger het dodelijkste bedrijventerrein van Nederland, kent nu één juridische rechtspersoon ‘Chemelot’ waarvan elk bedrijf een vestiging is. Het bestuur kan daardoor met strengere veiligheidsprotocollen werken, en bijvoorbeeld extra eisen stellen aan treinmaterieel.

Nu is de Hurk niet zo gevaarlijk als de DSM of de Moerdijk, maar ook De Hurk kent risico’s.

Er is een andere argumentatie mogelijk met dezelfde uitkomst. In zijn boek “Hier onveilig? Onmogelijk!” zegt mr. P. van Vollenhoven dat de overheid simpelweg de veiligheid niet volledig kan garanderen. Voorbij de wetten is er altijd een gebied, waar de verantwoordelijkheid van burger of bedrijf begint. Van Vollenhoven wil wettelijk afdwingen dat bedrijven die verantwoordelijkheid ook inderdaad nemen. Een collectieve organisatie op De Hurk kan hier een functie hebben.

Nog een andere invalshoek is een optimale duurzaamheid. De passage in het concept-BP over duurzaamheid is zeer mager. Er staat vooral wat er niet kan en nauwelijks wat er wel kan.

Wat zou zo’n parkmanagent moeten doen?

1. Een gebiedsgericht veiligheidsplan schrijven en waarmaken. Evacuatieroutes van bedrijven eindigen nu bij hun voordeur, maar moeten op de Zeelsterstraat of de Beemdstraat eindigen. Dit moet ook geoefend worden. Een interessante vraag is bijvoorbeeld wat er gebeurt als alle 15000 mensen op De Hurk gelijktijdig proberen weg te komen.
2. Communicatieafspraken maken. Als er nu iets gebeurt bij bijvoorbeeld Air Liquide, gaat het luchtalarm af. Mensen moeten dan zonder informatie een keuze maken. Bij een gifwolk moet je naar binnen, bij een dreigende explosie naar buiten. Het luchtalarm zou aangevuld kunnen worden met informatie via SMS-systemen.
3. Een blussloep op het kanaal exploiteren (in analogie met de complexbrandweer op de Moerdijk). De kavels langs het kanaal zijn lang en smal en dichtgebouwd. De brandweer kan dan ook van achteren blussen.
4. De geluidszones kleiner maken door onderling afspraken te maken over de lawaaiproductie. Nu ligt de St.Theresiastraat e.o. binnen de 60 dB(A)zone (wat niet mag!).
5. Een duurzaamheidsbeleid opstellen, waarin in elk geval zonnepanelen, WKK, reststromen en afvalwarmte, en mobiliteit worden meegenomen.

Namens de Werkgroep Natuurbehoud en Milieubeheer
Loet Versfeld
Wim Beekmans
Bernard Gerard