Eindhoven

Afgelopen vrijdag 25 januari 2013 is de eerste nieuwjaars-weSP, het politiek café onder leiding van Hans-Martin Don gehouden. Deze bijeenkomst en het debat stond in het teken van de AWBZ plannen van kabinet Rutte II en de lokale gevolgen daarvan voor Eindhoven.

Zo zullen bezuinigingen op huishoudelijke verzorging, de begeleiding, dagbesteding en persoonlijke verzorging waarschijnlijk het gevolg zijn. Een goede reden om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Zoals het er nu naar uit ziet leiden deze bezuinigingen tot onwenselijke en onmenselijke situaties. Mensen verliezen hun recht op zorg, gemeenten moeten nieuwe zorgtaken uitvoeren met gigantische budgetkortingen. Het zal leiden tot situaties waarin mensen nauwelijks zorg en ondersteuning krijgen, met als gevolg overbelaste mantelzorgers, vervuiling in huis en van het lijf.

Het zaaltje in Usine stroomde zo rond acht uur gezellig vol met zo’n 50 belangstellenden. Als eerste introduceerde Hans-Martin de huidige Eindhovense wethouder Lenie Scholten (Groen Links) die belast is met de portefeuille Zorg en Welzijn. Ze heeft eerder Sociale Geografie gestudeerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en is gedurende twee bestuursperiodes, van 2002 tot 2006 en van 2006 tot 2010 ook al wethouder voor GroenLinks geweest in diezelfde stad. Eerder werkte ze onder meer als beleidsadviseur bij de FNV.

Zij kreeg de gelegenheid om haar linkse visie, die deels aansluit bij de SP, uit te leggen en met voorbeelden te onderbouwen. Lenie vertelde dat de veranderingen door de landelijke politiek democratisch zijn vastgesteld en de gemeenten opzadelen met nieuwe taken en tegelijkertijd ook bezuinigingen. Dat is nooit leuk en het zal veel inventiviteit en samenwerking vereisen om daar goed mee om te gaan.

Het huidige college van B&W heeft daarvoor een nieuwe visie ontwikkeld die “Wij-Eindhoven” heet en nu ook in twee wijken in Eindhoven wordt toegepast. Het idee daarbij is dat mensen aangesproken kunnen worden op wat ze samen met hun directe omgeving (zoals buren, familie en vrienden) wel kunnen. Daarvoor dient de hulp, ondersteuning en zorg kleinschalig en in buurten georganiseerd te worden. In zo’n wijk probeert een breed team van generalisten een goed beeld te vormen van een cliënt en zijn hulpvraag en levert uiteindelijk maatwerk en dus een op de persoon gerichte unieke aanpak. Alle input van bijvoorbeeld een wijkverpleegkundige, een wijkagent, een buurtcomité’, een consultatiebureau zijn daarbij welkom.

In het recente verleden werd veel vanuit de overheid geregeld en zelfs ook als dat niet persé nodig was. Dat leidde tot betutteling en veel bureaucratie. Illustratief hiervoor is het net verschenen boek van Stephan Steinmetz;” De brievenbus van mevr. De Vries”. Dit boek gaat over een in Amsterdam woonachtig oude, gehandicapte dame en beschrijft de officiële brieven die zij de afgelopen tijd kreeg. Nu eens van de overheid, dan weer van een van de circa twintig andere zorgverleners. Tweeduizend brieven gedurende acht jaar. Brieven over busjesvervoer, thuiszorg, hulpmiddelen; brieven met instructies, formulieren, mededelingen en vragen. Mevrouw De Vries is geen uitzondering; overal in Nederland ontvangen oudere burgers post van overheidswege waar soms wel degelijk iets mee moet, maar waar zij niets mee kunnen. De post is vaak onbegrijpelijk, tegenstrijdig of niet op hen van toepassing. De auteur was haar bovenbuurman die haar hielp met het eventueel beantwoorden of verwerken van deze post.

De oude AWBZ was een soort verworven recht dat ook tot overmatige claims en eisen heeft geleid, zoals iedereen een rollator en scootmobiel. De bijbehorende gezondheidskosten explodeerden ondertussen en niet alleen door vergrijzing. Met de huidige economische crisis moet er dus worden bezuinigd en ontkomt ook de zorgsector hier niet aan.

Volgens Lenie Scholten zouden we deze ontwikkeling ook als een kans kunnen zien om juist nu een verbeterslag te maken, naar zorg dichtbij en maatwerk! Ook al lijkt dat voor de buitenwereld soms willekeurig omdat verschillende persoonlijke oplossingen worden gekozen. Men gebruikt er graag een nieuwe begrip voor: “community care”.

Daarna kreeg Marc Veldhoven, voorzitter van de Raad van Bestuur van ZuidZorg, de gelegenheid om als een van de grote actieve zorginstellingen in de regio zijn visie uit te leggen. ZuidZorg heeft circa 4000 medewerkers waarvan een groot deel parttimer (en daarnaast soms ook nog mantelzorger) is. Ze bestaan al ruim 100 jaar en bieden aan grote groepen mensen zorg variërend van babyconsultatie, kraamhulp, huishoudelijke hulp tot alarmeringszorg. Binnen ZuidZorg leidt Veldhoven het verandertraject Samen Vooruit. Binnen dit traject staat de cliënt nog meer centraal en ontvangt hij of zij zorg onder zelf gekozen omstandigheden, dit alles mogelijk gemaakt met ondersteuning van moderne communicatie en ICT. ZuidZorg gaat zich de komende jaren nog meer richten op kleinschalige zorg in wijk, buurt of dorp. Zodanig dat de ZuidZorg medewerkers vertrouwd dichtbij zorg kunnen verlenen met aandacht en respect voor de cliënt. ZuidZorg biedt haar cliënten een integraal zorgaanbod, dat samen met partners en cliënten wordt mogelijk gemaakt.

ZuidZorg ondersteunt ook de Wij-Eindhoven aanpak van de gemeente maar werkt daarnaast ook aan het opnieuw ontwikkelen van het aloude model van kruisvereniging, denk aan Groene Kruis en Zilveren Kruis. In de nabije toekomst kunnen mensen tegen een gering bedrag (zo’n € 10/maand) lid worden en krijgen dan gerichte (zorg-)adviezen en bijvoorbeeld korting op een zorgverzekering. Marc Veldhoven vergeleek het met de ANWB. De ZuidZorg heeft op dit moment al zo’n 55.000 leden, die gebruik maken van de ZorgExtra dus is het eigenlijk maar een kleine nieuwe stap vooruit.

Vervolgens kwam Bianca van Kaathoven, fractievoorzitter van de SP in Eindhoven aan het woord. De SP voert momenteel oppositie in de gemeenteraad maar staat redelijk sympathiek tegenover de visie van Groen Links in deze kwestie. De SP-visie zoals ook verwoord in het partijprogramma is gericht op kleinschalige buurtzorg en wijkverpleegkundige zorg dichtbij. Daarin verschillen de partijen dus niet zoveel van elkaar. Hoewel de visie van Groen Links heel idealistisch klinkt vraagt Bianca zich toch openlijk af in hoeverre in de toekomst kwetsbare personen in onze samenleving toch nog wel de goede zorg en begeleiding krijgen.

Zelfredzaamheid, eigen verantwoordelijkheid en geleverde zorg door de directe omgeving dat klinkt allemaal prachtig, maar wie voorkomt dat mensen tussen wal en schip vallen omdat ze niet over een ondersteunend netwerk beschikken of niet zelfredzaam genoeg zijn? De SP staat voor solidariteit tussen mensen en groepen en dus geen scheiding tussen rijk en arm of tussen gezond en ziek. De nu gekozen ontwikkeling zou daar wel toe kunnen leiden.

De SP heeft al vaker geprotesteerd tegen de verdergaande marktwerking in de gezondheidszorg en de exorbitante salarissen die soms verdiend worden door de managers en bestuurders. Verder heeft de SP voorstellen gedaan hoe er in de zorg nog veel bespaard kan worden door verspillingen bij hulpmiddelen en medicijngebruik tegen te gaan. Een verder terugtrekkende overheid (ook wel liberalisering genoemd) zoals dit kabinet eigenlijk wil, vergroot de kans op willekeur, daling van algemene zorgkwaliteit en verschraling van het zorgaanbod. Dat is niet de richting die de SP voorstaat.

Bianca die zelf werkzaam is in de gehandicaptenzorg en waar gewerkt wordt met zorg zwaarte pakketten (afgekort zzp’s) kwam met het voorbeeld van een concrete cliënt voor het gemak Jan genoemd. Een patiënt of cliënt met meerdere problematieken tegelijkertijd van zorg, gedrag en verslaving. Dat vereist specialistische, brede kennis en aandacht en die kan een team van generalisten niet leveren. Deze “Jan” kan ook niet terugvallen op een behulpzaam netwerk of een zorgdragende familie. En dan…?? De aanwezige panelleden steunden elkaar in de opvatting dat zo iemand natuurlijk geholpen moest worden en dat hoort tot de basiszorg categorie zzp 3 of 4 van de AWBZ. Garanties zijn er echter niet, want “het automatische recht op zorg” vervalt.

Vanuit het publiek kwamen er ook veel vragen want mensen beschikken vaak over eigen ervaring met zorgperikelen in familie- of kenniskring. Zo vroegen meerdere aanwezigen zich af of de gewenste samenwerking en efficiency verbeterslag tussen al die zorg- en welzijns-instellingen wel gerealiseerd gaat worden. Ze werken nu al vaak naast elkaar en daardoor kunnen burgers verdwalen in het grote aantal verschillende organisaties. Wie heeft de regie? Hoe worden dubbele of overlappende taken geschrapt? Het voorbeeld werd genoemd van ZuidZorg versus BuurtZorg, wat zijn de verschillen? Waar ligt ook de grens tussen zelfredzaamheid en “zoek het zelf maar uit”? Met zeker nog een aantal onbeantwoorde vragen werd het formele gedeelte door Hans-Martin toch afgerond en was er daarna tijd voor een drankje.

Ruud Thelosen
Redactie SP Eindhoven