Eindhoven

In de reeks “Europa in de praktijk” zijn recentelijk weer een aantal publicaties verschenen waaronder deze kleine, eenvoudig geschreven brochure van veertig bladzijden. De reeks is betaald met geld uit het Europafonds en is bedoeld om maatschappelijke organisaties de kans te geven de burgers te informeren over Europa. Slechts 2% van het budget komt terecht bij organisaties die kritisch staan tegenover Europa en daaraan hebben we deze reeks te danken.

Deze brochure is samengesteld door het IIRE en comité Ander Europa.

Het IIRE (voluit International Institute for Research and Education) is een onderzoeksinstituut voor activisten en onderzoekers uit de hele wereld. Zij organiseren ook cursussen, seminars en discussiebijeenkomsten. Dit instituut werd in 1981 opgericht door de marxistische econoom Ernest Mandel en heeft zijn hoofdvestiging in Amsterdam en sinds kort ook vestigingen in Manilla en Islamabad. Het marxistische gedachtegoed kun je ook een beetje proeven in de publicatie door het veelvuldig gebruik van het woord kapitalistische economie. In wetenschappelijke literatuur en in de moderne media gebruikt men eerder termen als neoliberalisme, deregulering van het financiële systeem of globalisering als verklaringen voor de crisis. Deze begrippen komen ook hier en daar in de brochure terug.

De oorzaak voor de huidige crisis is volgens het boekje de kapitalistische economie zo kunnen we lezen op blz 7. Dit (kapitalistische) systeem dat streeft naar groei en winst leidt tegelijkertijd tot instabiliteit met conjunctuurcycli als gevolg en daarnaast uitputting van natuurlijke hulpbronnen en vernietiging van het milieu.

Zij pleiten dan ook voor een economisch systeem dat zou moeten draaien om duurzaamheid in plaats van winst en het voorzien in elementaire behoeften. Met deze aanbeveling ben ik het volledig eens al is de boosdoener niet het winst maken op zich, want dat hoort automatisch bij ondernemen.

De oorzaken zijn veel complexer en laat zich eerder verklaren door deregulering, de vrije marktideologie, de globalisering en de eigendomsverhoudingen die de rijken en kapitaalverschaffers steeds meer bevoordelen.

Comité Ander Europa is de andere organisatie die heeft meegewerkt aan deze brochure. Dat instituut is ontstaan uit de campagne tegen de Europese grondwet bij het referendum in 2005. Zij willen een visie op een ander (socialer) Europa ontwikkelen en publiceren regelmatig en organiseren ook discussiebijeenkomsten.

Ondanks de eerdere kritiek over de verklaring van de crisis is de brochure er wel heel goed in geslaagd om voor de gemiddelde burger duidelijk en eenvoudig te beschrijven hoe de crisis in Europa is ontstaan en zich heeft ontwikkeld. Daarbij maken ze bewust geen gebruik van literatuur of voetnoten en ook geen ingewikkelde economische of financiële begrippen.

De verschillende hoofdstukjes zijn:

• Steeds weer een crisis.
• Van verzorgingsstaat naar neoliberalisme.
• De Europese crisis en de Euro.
• Hoe Europa op de crisis reageerde en eindigt met
• Een andere economie, een ander Europa.

In het hoofdstukje Europa en de Euro staat ook duidelijk te lezen dat de invoering van de Euro een brug te ver was, omdat er geen gemeenschappelijke Europese economische en fiscale politiek bestaat. Dan is het vragen om moeilijkheden zoals we nu kunnen zien in de zuidelijke landen Portugal, Italië, Griekenland en Spanje (ook wel denigrerend de PIGS genoemd). Achteraf hebben de verantwoordelijken van toen zoals minister Gerrit Zalm en staatsecretaris Vermeent dat ook ruiterlijk toegegeven.

Terugkijkend waren er toen ook al critici. Zo wordt een artikel uit de Volkskrant van 13 februari 1997 aangehaald waarin 70 economen een linkse kritiek schreven op de invoering van de Euro en EMU (Europese monetaire unie). Achteraf blijkt dat zij gelijk hadden.

Strengere begrotingsregels, meer schulden genereren(via ESF of ESM), de aanpak van het IMF en nog meer onderlinge concurrentie zullen geen fundamentele oplossing brengen voor de crisis zo wordt in het boekje duidelijk gemaakt. De auteur kwalificeren de huidige aanpak van de crisis door de Eurolanden als onvoldoende en onzinnig. Dat strookt ook met de visie van de SP over de aanpak van de Europese crisis. We hebben juist meer Europese democratie nodig in plaats van meer Europese (financiële) technocraten. Die laatste groep hebben de touwtjes strak in handen in Griekenland en Italië.

De meest bedenkelijke mythe die bij de Europese leiders bestaat is dat de schulden de oorzaak zijn van de crisis! Men vergeet kennelijk dat de schulden van landen vooral ontstonden door slecht financieel beleid van overheden en de financiële hulp aan banken die gered moesten worden.

We hebben kortom een ander (socialer en democratischer) Europa nodig en een andere economie die op een duurzame, groene en eerlijke manier voorziet in de menselijke levensbehoeften.

Niet gericht op groei maar op welzijn, samenwerking en solidariteit.

Daarvoor zullen we moeten strijden zoals ook in Noord Afrikaanse landen is gebeurd (tijdens de Arabische Lente) en bij manifestaties van de wereldwijde Occupybeweging.

Samenvattend is dit boekje een aanrader voor iedereen die wil begrijpen wat er momenteel in Europa aan de hand is. Het is met name een aanrader voor middelbare scholieren en studenten voor de vakken economie, politicologie en maatschappijleer.

Ruud Thelosen
Redactie SP Eindhoven