Eindhoven

Het college legt binnenkort een voorstel voor aan de raad om het Welstandstoezicht af te schaffen. De SP -fractie is tegen het volledig afschaffen. Vreest de fractie voor Belgische toestanden, een nieuwe vorm van (welstand-) hufterigheid, zijn we voor een staatsmonopoly op wat mooi en lelijk is, steunen we een architectenlobby?

De belangrijkste aspecten op een rijtje.

Eindhoven tweederangs?
Allereerst: wat betekent het afschaffen van welstandstoezicht of het welstandsvrije bouwen? Het betekend niet meer of minder dan dat de gemeente het niet meer belangrijk vindt dat de stad er lelijker uit komt te zien en knutselaars, bouwers, huisjesmelkers, projectontwikkelaars, etc. de vrije hand geeft. Bouwsels zullen vaker niet meer in hun omgeving passen, karakteristieke buurten zijn onbeschermd en zullen als zodanig op den duur verdwijnen. Uitzondering wordt alleen gemaakt voor enkele ontwikkelgebieden tot ze opgeleverd zijn zoals het Stationsgebied, Strijp –S. En daarnaast voor beschermde stadsgezichten en monumenten. Met enkele beeldbepalende misbaksels kunnen straten en beeldbepalende plekken in de stad al snel afglijden naar tweederangs en rommelige aangezichten zonder allure en verre van de karakteristiek die er een “Brainport” van moeten gaan maken. Verloedering die eenmaal heeft plaats gevonden door het afschaffen van regels en beleid is heel moeilijk of niet terug te draaien. Dat hebben we gezien met de afschaffing van kamervergunningen waardoor huisjesmelkers de vrije hand hebben gekregen wat nu weer met veel inspanningen en geduld terug gedraaid moet worden.

Soms lijkt Eindhoven al welstandsvrij

Terugtrekkend overheid
Het grootste bezwaar van de SP is dat dit de zoveelste maatregel moet worden waarmee de overheid zich terugtrekt uit het publieke domein en de verantwoordelijkheid overlaat aan “de burger”. Die vervolgens met lege handen staat tegenover degene die zich aan niemand of niets gelegen kan laten liggen of alleen uit winstoogmerk (ver)bouwt. De overheid biedt steeds minder bescherming tegen uitwassen van geluidhinder, vervuiling, allerlei vormen van overlast en Eindhoven gaat nu voorop lopen als tweede gemeente in Nederland die welstandvrij wil worden. In België worden ze door schade en schande wijs en vindt er een omgekeerde beweging plaats. Antwerpen is de eerste stad die welstandsregels gaat invoeren om zo tegenwicht te kunnen bieden aan de macht van projectontwikkelaars.

“Ondoordacht haastwerk”
Er is veel kritiek gekomen op uit de hoek van deskundigen en architecten. Zo wordt ingebracht dat de burger groter belang hecht aan waardebehoud van zijn woning dan aan de keuzevrijheid van zijn buurman. Ook zouden de instrumenten die overblijven niet bruikbaar zijn om regie te houden in welstandsvrije gebieden (woningwet, bestemmingsplan, structuurvisie, etc.). Men vraagt zich af of er met de voorgestelde maatregel wel bezuinigd wordt op de gemeente -uitgaven, de kosten van de welstand moeten immers kostendekkend met de leges bij de vergunningaanvrager in rekening gebracht worden. “Ondoordacht haastwerk” wordt gezegd. We zullen zien als de definitieve voorstellen er liggen.

Hoe dan wel?
De SP zou het liefste zien dat er per buurt in overleg met bewoners de beeldkwaliteitplannen aangepast en vereenvoudigd worden waar mogelijk en gewenst. Minimale bescherming met minimale bureaucratie. Voor buurten als het Schutterbos, het enige “woonbos” in Eindhoven zal dan met bewoners heel uitgebreide bescherming overeengekomen worden. Maar misschien wil men in sommige delen van de Kruidenbuurt of Irisbuurt wel voor een deel welstandarm kunnen (ver)bouwen. Welstand moet sneller, effectiever en ruimte bieden aan creativiteit, dat is wel duidelijk geworden met de storm aan kritiek die losgebarsten is.

Jan van Erp
Raadslid SP Eindhoven