Eindhoven

Op 5 juli heeft de Eindhovense gemeenteraad ingestemd met een bezuiniging van 3 miljoen euro op de Eindhovense bibliotheek. Volgens de bibliotheek-directeur Torreman betekent dit dat de huidige negen wijkvestigingen zullen moeten sluiten. "In onderwijsinstellingen en woonzorgcombinaties zullen bibliotheeksteunpunten komen," is te lezen op de website van de bibliotheek.

De centrale bibliotheek in de Witte Dame "versobert". Zo komt er een einde aan het lezingenprogramma voor volwassenen en gaat het cafetaria dicht. Over het cafetaria vertelde bibliotheek-directeur Thijs Torreman in WeSP, het politieke café van SP Eindhoven, op 23 juni 2011 dat "de integrale kostprijs wordt gedekt door de opbrengst". Het is dus geen onkostenpost. De directeur is ook geen voorstander voor het locaties van de steunpunten. "De onderwijsinstellingen en woonzorginstellingen (zoals bejaardenhuizen) hebben totaal andere openingstijden dan bibliotheken."

Centrale bibliotheek in de Witte Dame

Glazen bol
In weSP vertelde de directeur dat het Eindhovense college de bezuinigingen rechtvaardigt door onder andere te stellen dat de snel voortschrijdende ontwikkelingen (internet en e-books) de bibliotheek met haar fysieke boeken aan interesse bij de burgers zal inboeten, daar straks alles digitaal verkrijgbaar zal zijn. Hij onderkent de continue technologische vooruitgang: Zo heeft de e-mail de fax overbodig gemaakt. Maar de opkomst van een nieuwe technologie hoeft niet het einde van een oudere te betekenen. Bij de introductie van de televisie, in de jaren ’50, werd een snelle "dood" van de radio voorspeld. Is het boek nu te vergelijken met de fax of de radio, vroeg de bibliotheek-directeur zich dan ook af. Torreman zegt zelf niet te beschikken over een "glazen bol".

E-book versus papieren boek
Volgens de brancheorganisatie voor de tabaksdetailhandel (kortweg NSO), waar de boekverkoop onder valt, daalde de omzet in 2010 voor het eerst in jaren ten opzichte van het voorgaande jaar met 3.5% naar 619,5 miljoen euro. De afzet nam af met 0,5% naar 49,2 miljoen algemene boeken. En hoewel er berichten zijn over een "stormachtige" en "explosieve" groei van het aantal e-books is de realiteit dat er in 2010 in Nederland 350.000 e-books verkocht met een omzet van 3.7 miljoen euro. Het omzetaandeel van digitale boeken bedraagt slechts 0,6%. De door het Eindhovens college verwachtte ondergang van het papieren boek laat dus nog eventjes op zich wachten. Een voortschrijdende digitalisering van de boeken als argument voor de huidige bezuiniging op de bibliotheek is op z’n minst zwaar overdreven.

Alternatief
Het is evident dat er bezuinigd moet worden. En als het geld niet uit de lengte komt, dan zal het uit de breedte moeten komen. Maar hoe bezuinigd wordt is een keuze; een politieke keuze.
Zijn er dan alternatieven voor bezuinigingen op cultuur? Jazeker. Neem nou het Stedelijk Van Abbemuseum. Net als de Eindhovense bibliotheek ontvangt het museum meerdere miljoenen uit de gemeentelijke financiële ruif. Beide instellingen zijn (grotendeels) gevestigd in historische panden en hebben een cafetaria. Beide instellingen verkopen boeken. Het Van Abbe heeft ook een bibliotheek en de Eindhovense Bibliotheek organiseert ook tentoonstellingen. Verder zijn er eigenlijk alleen maar verschillen.

Het Van Abbemuseum

Het Van Abbemuseum heeft 40.2 FTE in dienst, de bibliotheek 78.55. Het museum is een gemeentelijke dienst terwijl de Eindhovense Bibliotheek één van de vele gesubsidieerde instellingen is die geld putten uit het Eindhovense Cultuur Totaal programma. In 2010 had de Eindhovense bibliotheek 957.171 bezoekers, terwijl het Van Abbemuseum nog niet een tiende hiervan haalde (72.500 begrootte jaarlijke kassaregistraties voor 2010- 2013). Volgens het museum komt de helft van haar bezoekers van buiten de regio.

De Eindhovense bibliotheek, die 6.1 miljoen ontvangt en moet 3 miljoen bezuinigen terwijl het Van Abbemuseum 4.6 miljoen euro aan gemeentelijke gelden ontvangt (naast de miljoenen uit (inter)nationale fondsen) en slechts 200.000 euro hoeft te bezuinigen. Dit bedrag is van dezelfde ordegrootte als de opbrengt uit de ticketverkoop van het museum. Bibliotheek-directeur Torreman heeft besloten om de bibliotheek per 1 oktober 2011 te verlaten om plaats te maken voor een bestuurder die samen met de gemeente invulling kan geven aan de "nieuwe koers" van de organisatie.

Het Van Abbemuseum moet 3.8% bezuinigen, terwijl de Eindhovense Bibliotheek een kleine 49.1% mag inleveren. Wat vindt het museum van de aan haar opgelegde jaarlijkse korting? Na aanleiding van het 75-jarig bestaan van het Van Abbe organiseerde het ED een debat (21 april 2011) over het museum. Bij die gelegenheid liet directeur Esche zijn gehoor weten dat hij van mening is dat er helemáál niet moet worden bezuinigd op het museum. Een saillant detail: één van de thema’s die avond, was de bijdrage van de kaartjesverkoop aan het budget van het museum onder de titel "4 % rendement uit ticketverkoop is veel te weinig".

Grond
Waar PSV 29.200 seizoenkaarthouders heeft, fans 16.000 handtekeningen ophaalden en de gemeente Eindhoven voor een kleine 50 miljoen euro de ondergrond kocht van het PSV-stadion en de trainingsvelden aan de Herdgang heeft de Eindhovense bibliotheek meer dan 54.000 "seizoenkaarthouders" (dit is een kwart van alle Eindhovenaren en het aantal is groeiend) en werden er in oktober 2010 ruim 12.000 handtekeningen opgehaald. Helaas springt de Eindhovense gemeenteraad niet in de bres voor de bibliotheek en vooralsnog heeft niemand geopperd om bijvoorbeeld de grond onder de Witte Dame te verkopen...

Rob de Kruif
Redactie SP Eindhoven