Eindhoven

Ondanks het mooie weer en de wedstrijd Feijenoord-PSV, waren er toch nog zo’n 60 mensen aanwezig bij WeSP op zondag 20 september 2009, waaronder gelukkig ook een aantal jongeren. Ze waren niet voor niets gekomen!

Vier panelleden voerden onder leiding van Hans Horsten een erg boeiende discussie over de voorgenomen verhoging van de pensioenleeftijd. Twee Tweede Kamerleden: Elly Blanksma namens het CDA en Paul Ulenbelt namens de SP, Wim Baltussen, Vakbondsbestuurder bij de FNV voor de agrarische sector en last but not least: Rob Gründemann die de plek innam van een vertegenwoordiger van het Verbond van Verzekeraars. Rob Gründemann werkt als onderzoeker bij TNO voor sociaal-wetenschappelijke vraagstukken, met name rondom het thema arbeid. Ook is hij lector aan de Universiteit van Utrecht. De vier deelnemers aan de discussie namen geen blad voor de mond en dat maakte al snel duidelijk waar het eigenlijk allemaal over gaat.

De vier panelleden / Foto: Anke van Hest

Zo legde Paul Ulenbelt de argumenten vóór verhoging onder een haarscherp fileermes. “De vergrijzing maakt het noodzakelijk om in te grijpen, anders kunnen de pensioenen niet meer betaald worden.” Een leugen”, stelt Paul Ulenbelt. De huidige en komende generatie pensioengerechtigden hebben veelal een goed aanvullend pensioen. Het Cultureel Plan Bureau heeft berekend dat de belasting die hierover wordt betaald voldoende opbrengt om de pensioenen voor lange tijd te kunnen bekostigen. Bovendien wordt het begrip ‘gemiddelde levensverwachting’ in de hele discussie misbruikt. Iemand die nú 65 jaar wordt, heeft gemiddeld vier jaar langer te leven dan in 1957. En dáárvoor moet alles nu op z’n kop?!

Paul Ulenbelt / Foto: Anke van Hest

Elly Blanksma merkt op dat het begrotingstekort in de toekomst tot wel 20 miljard oploopt als er niks gebeurt. Het is dus niet de vraag óf het 67 moet worden, maar hóe. En dan nog zal deze maatregel slechts 4 miljard opleveren, hetgeen nog niet genoeg is om alle kosten te dekken. Er zullen dus nog veel meer moeilijke knopen doorgehakt moeten worden. Daar zal de discussie de komende tijd over moeten gaan. Bovendien is het voor heel veel mensen geen probleem om langer te kunnen werken, de acceptatiegraad neemt steeds meer toe.

Dát had ze beter niet kunnen zeggen, want ze werd om de oren geslagen met allerlei onderzoek waaruit blijkt dat nog steeds de overgrote meerderheid van de mensen het liefst zelfs vóór hun 65e met pensioen gaat. Paul Ulenbelt voegde daaraan toe: “Alleen de elite zegt ‘werken is leuk’: die hebben namelijk allemaal een goedbetaalde hobby”.

Wim Baltussen begreep al helemaal niet waarover men het heeft: “Pensioenleeftijd omhoog?? Ik maak alleen maar mee dat mensen boven de 55 jaar buiten geknikkerd worden!” Dat bleek een belangrijk punt in de discussie. Als het niet lukt om ouderen in het arbeidsproces te houden, heeft de verhoging van de pensioenleeftijd geen zin. De kosten worden namelijk dan tóch gemaakt, via de WAO, WW of bijstand, waar dan nóg meer oudere werknemers in terecht komen. Alleen zullen die kosten dan vooral op het bordje van de gemeenten komen te liggen. Dat werkgevers geen zin hebben in ouder en dus ook duurder personeel, bleek ook later uit de discussie met de zaal. Zelfs goed opgeleid en redelijk schaars personeel wordt in het onderwijs opgeroepen om eerder met pensioen te gaan, zodat de school haar begroting rondkrijgt.

Wim Baltussen en Rob Gründemann / Foto: Anke van Hest

Rob Gründemann betreurt het dat de discussie alleen maar over geld gaat, maar bijna niet over manieren om het werk zó in te richten dat mensen met plezier hun werk willen én kunnen blijven doen, zo lang mogelijk. Dat betekent: goede mogelijkheden voor de combinatie van werk en privé; geen strakke scheiding tussen betaald en onbetaald werk, goede ontwikkelingsmogelijkheden binnen het bedrijf die aansluiten op de capaciteiten en mogelijkheden van mensen. Dat je bijvoorbeeld ook ander werk kunt gaan doen. Helaas wordt aan deze zaken nog veel te weinig aandacht besteed. Zou dat méér gebeuren, dan zouden mensen als het ware verleid worden om langer te blijven werken en dat is voor iedereen beter. Ook zou er veel meer aandacht besteed moeten worden aan technologische en sociale innovatie, waarmee de arbeidsproductiviteit kan worden verhoogd. Er valt in veel sectoren –ook bijvoorbeeld de zorg- nog heel veel winst te halen op dit punt. Voorkómen moet worden dat ouderen uit het arbeidsproces verdwijnen. Uit onderzoeken blijkt dat je boven de 55 jaar nog maar 10% kans hebt om een nieuwe baan te vinden, boven de 60 jaar, nog maar 3%. Ook kun je via belastingtechnische maatregelen ouder personeel goedkoper maken. De discussie gaat nu helaas alleen maar over het dwíngen van mensen om langer te blijven werken.

Uit de zaal werd ook opgemerkt dat het belangrijk is om mensen aan het werk te houden, maar je zou al vroeg (bijv. rond de 40 jaar) moeten beginnen met positieve maatregelen. Voordat mensen fysiek of emotioneel afknappen, zeker in zwaardere beroepen. Ook vroeg deze spreekster aandacht voor de positie van zzp-ers (zelfstandigen zonder personeel), van wie er veel al onverzekerd en zonder pensioenvoorziening rondlopen.

De zaal / Foto: Anke van Hest

Elly Blanksma beaamde dat Rob Gründemann gelijk heeft in zijn stelling dat er veel meer nagedacht moet worden over de vraag hoe mensen op een goede manier hun werk kunnen blijven doen. Desondanks moet het wel ingegrepen worden. Op iederen AOW-er werken er straks nog maar 2 mensen, als we niets doen.
Paul Ulenbelt gruwelde van deze redenering, die voorbij gaat aan het feit dat er niet alleen sprake is van vergrijzing, maar ook van ontgroening én voorbij gaat aan de enorme stijging van de arbeidsproductiviteit.

Hij hekelde ook het plan dat Wouter Bos toevallig gisteren bekend maakte, namelijk dat bij wet geregeld moet worden dat mensen die zwaar werk doen, worden ontzien. “Wat is zwaar werk? Fysiek of ook emotioneel? Hoe bepaald je iemands draagkracht? En hoe lang moet iemand dat zware werk hebben gedaan? Er zijn geen definities te geven van zwaar werk, dus daar kom je nooit uit, dit wordt een splijtzwam onder het hele plan.“
Dat bleek tevens het enige punt in de discussie waar iedereen het met elkaar over eens was….

Trudy van der Wielen
Redactie SP Eindhoven