Eindhoven

In het bedrijfsleven is het een veel voorkomend verschijnsel om de hoogste bazen veel financiële extra’s te geven. Zo kreeg de topman van Unilever Jean-Marc Huët vorig jaar een bijzondere vergoeding van € 930.000 om een huis in Nederland te kunnen kopen.

Een gewone werknemer mag blij zijn als hij eenmalig een verhuisvergoeding krijgt of een goede reiskostenregeling. Een mooi extraatje van de Raad van Commissarissen van Unilever zeker als je bedenkt dat het bijna 2 keer zoveel is al het vaste salaris. Al eerder kreeg deze man een tekenbonus van € 3,6 miljoen om hem over te halen naar Unilever te komen. Voor een concern met een omzet van € 44,3 miljard en een netto winst van € 4,6 miljard zijn dat maar minimale kosten.

In semi-publieke sectoren die veelal met overheidsgeld gefinancierd worden zien we echter vergelijkbare zaken. Zo is het nieuwe D’66 Kamerlid Magda Berndsen in opspraak geraakt omdat zij in haar vorige baan als korpschef in Friesland onrechtmatige vergoedingen heeft gekregen. Boven op het vaste salaris van € 90.000 ruim € 60.000 aan toelagen zoals een compensatie voor belastingen (€ 11.443) , een huurvergoeding (€ 9.156) en een persoonlijke toelage (€ 13.711) die niet in overeenstemming zijn met de wettelijke regelingen. Een korpschef mag maximaal een ministerssalaris krijgen van € 139.825. Dit is extra pijnlijk omdat het hele politiekorps in Friesland in de financiële problemen zit. Zeker als je ook laat meetellen dat de politie de naleving van wetten moet controleren en burgers moet beboeten bij overtredingen. Deze voorbeeldfunctie geldt kennelijk niet voor de korpschef.

Dankzij een onderzoek van de Rijksauditdienst zijn de gegevens van 70 korpschefs en plaatsvervangers nu bekend geworden. Bij 24 gevallen waren afwijkingen geconstateerd!

Een ander voorbeeld speelt zich af in het Rotterdamse Havenbedrijf waar Hans Smits als president-directeur in 2010 een vast salaris kreeg van € 329.000 en een bonus van bijna € 33.000. Na een onderzoek van adviesbureau Hay in opdracht van de president-commissaris Ad Scheepbouwer zou een herijking moeten plaatsvinden en het salaris nog eens met 15 % moeten stijgen. Dat vonden de aandeelhouders (de staat en de gemeente Rotterdam) echter geen goed idee. Het gevolg is dat Scheephouwer nu is afgetreden. Op de begrijpelijke maar ook dubieuze rol van bureau Hay kom ik later nog terug.

De hulporganisatie SNV lag vorig jaar ook al onder vuur omdat de twee directeuren veel te hoge salarissen kregen, waar je juist soberheid zou verwachten omdat het internationaal aan armoedebestrijding doet. Pas na flinke druk van de Tweede Kamer en staatssecretaris Knapen heeft men de salarissen aangepast, terwijl commissaris Lodewijk de Waal (oud- vakbondsbestuurder) de hoge salarissen nog had proberen te verdedigen.

Nu is er weer kritiek op deze organisatie vanwege beschuldigingen van vriendjespolitiek en zijn directeur Elsen en voorzitter van de Raad van Toezicht Lodewijk de Waal opgestapt.

Ook bij de PvdA heeft men nu een probleem. André Postema die op de verkiezingslijst staat voor een Senaatszetel was eerder bestuurder bij de Universiteit van Maastricht en verdiende daar in 2009 € 204.858 en dat is meer dan de toegestane Balkenendenorm van € 181.000.

Desondanks heeft de PvdA-top deze vergoeding toch weer recht gepraat.

Nog schrijnender zijn de voorbeelden in de basisonderwijs. Daar is men na fusies in veel gevallen overgestapt op een ander bestuursmodel. Dus geen directeuren meer, maar Colleges van Bestuur en Raden van Toezicht. Daarmee zijn ook de salarissen en toelagen flink gestegen. Zo heeft een onderzoek van de Algemene Onderwijsbond (AOb) aangetoond dat er voorbeelden zijn van bestuurders in het basisonderwijs met vergoedingen tot ruim € 186.000 over 2009 aan werkgeverslasten. In 2010 zijn er nieuwe regels gekomen voor het basisonderwijs waardoor ook bestuurders onder de CAO-po moeten vallen. De hoogste schaal is daar 14 en dat is € 5.713/maand. De Raden van Toezicht geven aan dat zijn voor een dergelijk salaris geen goede bestuurders meer vinden en gaan dus “shoppen”!

Zo krijgen de bestuurders van een aantal basisscholen wel een CAO salaris maar dan wel schaal 16 of 17 die geldt voor bestuurders in het voortgezet onderwijs?!

Raden van Toezicht moeten het bestuur aanstellen en controleren en ook de salarissen goedkeuren. Een lastig karwei voor dergelijke deeltijdfunctionarissen want je wilt de relatie met het bestuur niet op het spel zetten. Dus maakt men graag gebruik van de onafhankelijke kennis van adviesbureau Hay, gespecialiseerd in beloningsvraagstukken.

Dit commerciële maar onafhankelijke bureau zal de opdrachtgever niet graag teleurstellen en dus is de uitkomst meestal voorspelbaar. De meeste adviezen luiden dat er “een herijking” moet plaatsvinden, oftewel er moet flink wat salaris bij! Het bestuur kan zich verschuilen achter de Raad van Toezicht en die verwijst naar het deskundige, externe advies van Hay. Goed geregeld dus! Dan is iedereen weer blij, behalve de overheid en het onderwijsveld zelf.

Gemeenschapsgeld is nodig om goed onderwijs mogelijk te maken en andere publieke taken te laten uitvoeren die de hele bevolking ten goede komen. Bestuurders zouden zich meer gewetensvol moeten gedragen en vooral moeten kijken naar het algemeen belang!

Ruud Thelosen
Redactie SP Eindhoven