Eindhoven

Nu de openbare hoorzittingen van de commissie, die onderzoek doet naar de oorzaken van de financiële crisis, onder leiding van De Wit Tweede Kamerlid van de SP, volop bezig zijn krijgen we een aardig beeld van de complexiteit van het onderwerp. Op vele fronten is er iets flink mis gegaan al zie je juist nu dat de verschillende partijen de vinger naar de ander wijzen.

De banken hebben onverantwoord gehandeld: ze hadden een veel te laag eigen vermogen (kernkapitaal) en met spaargeld en obligaties hebben ze vele ondeugdelijke producten (verpakte slechte hypotheken) verkocht. Ook hielden ze allerlei posten buiten de balans die niet opgemerkt of gecontroleerd konden worden door accountants. Ook het beloningsbeleid met bizarre topbonussen en "gouden" afvloeiingsregelingen zetten handelaren en managers aan tot risicovol gedrag. Dat alles om nog groter en nog meer rendement te halen.

Een ratrace die ergens moest eindigen, zoals nu ook gebeurd is. Helaas zijn de kosten nu voor de samenleving terwijl de winsten grotendeels voor de banken zelf waren.

Banken en andere financiële instellingen konden dit allemaal doen omdat het toezicht gefaald heeft en het rentebeleid van de centrale banken zodanig was dat zij konden lenen tegen de laagste rentepercentages.

De overheid heeft ook gefaald door de banken nu grootschalig te steunen met gemeen- schapsgeld, terwijl een faillissement beter was geweest.

Natuurlijk gaat dat ook met pijn gepaard zoals verlies van werkgelegenheid en geld voor personen en bedrijven die grote bedragen hadden uitstaan. Met de garantieregeling zouden kleine spaarders echter wel hun geld terugkrijgen. Bij een doorstart zouden de gezonde onderdelen dan een nieuwe kans krijgen.

Nationaal maar ook internationaal worden nu maatregelen genomen om herhaling te voorkomen. Er komen hogere eisen voor het eigen vermogen (Basel akkoord), er worden meer beperkingen gesteld aan de bonussen en er komt een strenger internationaal toezicht.

President Obama gaat in de VS nog verder door een extra belasting op te leggen aan banken, om het gemeenschapsgeld terug te halen nu de banken toch weer gigantische winsten maken.

Obama wil ook een scheiding aanbrengen tussen gewone spaarbanken en zakenbanken, zodat er niet meer risicovol gehandeld kan worden met spaargeld. Als laatste mogen banken niet meer onbeperkt groeien, nog maar tot een maximaal marktaandeel van 10%. Wouter Bos heeft deze extra maatregelen gelukkig ook toegejuicht zodat het hopelijk later kan leiden tot algemene internationale afspraken. Maar is dat allemaal genoeg?

Er zal pas echt iets fundamenteels veranderen als we ook de enorme virtuele kapitaalstromen aan banden leggen, die vele malen groter zijn dan de kapitaalstromen in de reële economie.

Stromen van elektronisch geld dat in fracties van seconden de wereld over gaat om te speculeren in valutawisselingen, grondstofprijzen, aandelenkoersen, ja zelfs regimewijzingen!

Dat dit wereldwijd tot enorme catastrofen heeft geleidt kunnen we nalezen in het goed gedocumenteerde boek "De shockdoctrine" van onderzoeksjournalist Naomi Klein.

Dat beurshandelaren winst kunnen maken bij stijgende prijzen of koersen kan iedereen zich wel voorstellen. Het perverse spel van "short gaan" betekent echter ook dat zij winsten kunnen maken als prijzen of koersen dalen! Het is zoiets als iemand de put inpraten. Bovendien is dan de verleiding groot om ook geruchten te verspreiden waardoor ook de koersen of prijzen daadwerkelijk dalen. Dan is het echt crimineel gedrag.

Om dat allemaal aan te pakken hebben we wijze wereldleiders nodig die strenge wetgeving opstellen zoals president Rooseveldt dat gedaan heeft na de Tweede Wereldoorlog. Daardoor hebben we wereldwijd tot aan het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw een enorme groei van de economie en de welvaart gehad.

We moeten allemaal gaan inzien dat het geldverkeer de slagader is van een samenleving! Geld geeft mensen een inkomen en dus een bestaan, geeft bedrijven de kans om te investeren en nieuwe producten te ontwikkelen en legt de basis voor een samenleving waar onderwijs, gezondheidszorg, wetenschap, kunst en cultuur kunnen floreren.

Het bankieren moet weer een saai maar deugdzaam beroep worden in dienst van de samenleving. Net zoals een arts, een leerkracht en een politieagent hun kwaliteiten en energie inzetten voor de ander, de gemeenschap . Een "new fair & green deal" is nu nodig en dat is pas het begin van een solidaire samenleving!

Ruud Thelosen
SP lid