Eindhoven

De SP streeft naar één doel: een maatschappij waarin menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit centraal staan. Het moet menselijker en socialer is het huidige motto van de SP voor de Europese verkiezingen. In het boekje "Hoe dan, Jan?" legt partijvoorzitter Jan Marijnissen uit dat deze kernwaarden afgeleid zijn van de drie verlichtingsidealen die op de barricaden tijdens de Franse Revolutie gescandeerd werden: "Liberté, Egalité en Fraternité ofwel in goed Nederlands Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap/Solidariteit.

De stap van gelijkheid naar gelijkwaardigheid is klein maar wel betekenisvol. Het kost iets meer inspanning om in te zien dat toch ook menselijke waardigheid en vrijheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn . Juist vanwege de menselijke waardigheid hebben westerse landen in hun grondwet de fundamentele rechten en dus ook vrijheden laten vastleggen. Zo gaat artikel 1 over gelijkheid of gelijkwaardigheid en dat discriminatie op grond van godsdienst, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook niet is toegestaan. Artikel 6 tot en met 10 gaan over de fundamentele vrijheden van godsdienst, levensovertuiging, meningsuiting , vereniging , vergadering en dus ook bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Recentelijk nog heeft de WRR, onder voorzitterschap van prof. W. van de Donk, een rapport uitgebracht over de kernwaarden van de rechtsstaat. Daarin wordt gezegd dat het in de rechtstaat draait om menselijke waardigheid met daarbij de drie kernwaarden : vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit.

Letterlijk: " Alle mensen in Nederland zijn vrij om te denken, te zeggen en te doen wat ze willen, maar alleen als ze daarmee de vrijheid en veiligheid van anderen niet in gevaar brengen of de gelijkwaardigheid van anderen ontkennen.

• Gelijkwaardigheid: Alle mensen in Nederland zijn gelijkwaardig, want de menselijke waardigheid van de een is niet belangrijker dan die van de ander.
• Solidariteit: Alle mensen in Nederland moeten het zich aantrekken als anderen in onvrijheid leven of niet gelijkwaardig worden behandeld. Naar vermogen moet men anderen helpen." De WRR lijkt daarmee de basisprincipes van de SP te bekrachtigen.

In 2007 is er ook een dissertatie verschenen van C. Dieterman , aan de Universiteit van Leiden, met de titel "Trias Ethica, rules of Statecraft ". Ook hier worden de verlichtingsidealen uit de kast gehaald maar interessant genoeg ook met een belangrijke uitwerking. Het is bekend dat de drie kernwaarden onderling kunnen conflicteren in maatschappelijke vraagstukken. Een recent voorbeeld is het weigeren van een homoseksuele man op een school met streng Christelijke signatuur. Geldt hier de vrijheid van vereniging en overtuiging of het gelijkheidsprincipe waardoor iemand niet gediscrimineerd mag worden vanwege seksuele geaardheid ? Dieterman heeft daarom gesteld dat de drie kernwaarden ieder een eigen levenssfeer hebben waarbinnen ze geldig zijn. In het rechtsgebied geldt uiteraard de gelijkheid, in het economische gebied het principe van solidariteit of broederschap en in het overige sociaal maatschappelijke gebied moet er sprake zijn van vrijheid. Alhoewel Dieterman aangeeft dat hij tot dit inzicht is gekomen door een strikt logische, geometrische methode is het opvallend dat de uitkomst volledig identiek is met de maatschappijvisie die R.Steiner in 1919 heeft uitgewerkt in het idee van Sociale of maatschappelijke Driegeleding. Zie ook Trias Politica Ethica , Uitgeverij Nearchus 2006

Minister president Balkenende heeft in een ingezonden artikel in het NRC van 19 mei 2009 ook een pleidooi gehouden voor een Rijndeltamodel waarbij een balans dient te worden gezocht tussen de markt(economie), de overheid(rechtsgebied) en de burgersamenleving (sociaal maatschappelijk gebied of ook wel geestesleven genoemd).

Als we voor ieder van deze gebieden de respectievelijke principes of kernwaarden zouden gaan hanteren ontstaat er vanzelf een menswaardige en sociale maatschappij.

De economie zal echter de grootste offers moeten brengen . De vrijheid van ondernemers, vrije concurrentie en vrijhandel die nu als zo belangrijk worden geacht zal ons toch niet alle zegeningen brengen, zoals de recente financiële en economische crisis ook heeft bewezen. De economie zou juist moeten uitgaan van het leidende principe van broederschap of solidariteit. Alle grondstoffen en hulpbronnen zouden geen privébezit maar een gemeenschappelijk goed moeten zijn, dat de mensheid ter beschikking staat en die kunnen dienen om in de behoeften van alle mensen te voorzien. Dat vereist wel een verantwoord en vooral ook duurzaam gebruik , zoals het van een goed rentmeester van de aarde verlangt mag worden.

Ruud Thelosen, SP-lid