Eindhoven

Op 22 mei kunt u stemmen voor uw volksvertegenwoordigers in het Europees parlement. Het enige andere EU land dat op die dag de verkiezingen organiseert is Groot Brittannië.

In de meeste (22) landen van de EU worden de verkiezingen op 25 mei gehouden. In Ierland gebeurt die op de 23ste, in de Tsjechische republiek op de 23-24ste en in Letland en Slovakije op de 24ste mei.

Het Europees parlement is één van de zeven instellingen van de Europese Unie. De wetgevende en uitvoerende macht ligt bij drie van de zeven instellingen namelijk:

• Het Europees parlement: vertegenwoordigt de Europese burgers;
• De Raad van de Europese Unie: vertegenwoordigt de nationale regeringen van de lidstaten;
• De EU commissie: behartigt de belangen van de EU in haar geheel.

De andere vier instellingen zijn de Europese Raad, de Europese Centrale Bank (ECB), de Europese Rekenkamer en het Hof van Justitie van de Europese Unie (rechterlijke macht).

Het Europees Parlement is de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Het parlement bestaat uit 766 parlementariërs, die om de vijf jaar worden verkozen. Het parlement deelt samen met de Raad van de Europese Unie de wetgevende macht van de EU. Dit is niet de enige machtsbeperking van het parlement.

Het kan Europese wetten, richtlijnen en verordeningen die worden voorgesteld door de Europese Commissie aannemen, wijzigen of verwerpen. Maar, anders dan onze Tweede Kamer, heeft het Europees parlement niet het recht zélf met voorstellen te komen. Het parlement kan de Commissie wel om weten vragen. Het parlement beslist samen met de Raad van de Europese Unie over de Europese begroting en het kan de Europese Commissie als geheel naar huis sturen als het niet naar behoren functioneert.

In Nederland heeft de verkiezing van het parlement, Tweede Kamer, ook invloed op de regering. De regering wordt gevormd door de partij of de coalitie van partijen die de meerderheid van de zetels in het parlement hebben, gewoonlijk aangevoerd door de partij met het meeste aantal zetels in het parlement. De nieuw benoemde Tweede Kamer geeft een formateur de opdracht tot de formatie van de regering.

De formateur is gewoonlijk van de grootste partij en de beoogde premier. De regering wordt gevormd een coalitie van partijen die de meerderheid van de zetels in het parlement hebben en  die zich de komende regeringsperiode willen inzetten voor een gezamenlijk programma, het coalitieakkoord. De Tweede Kamer, maar feitelijk de coalitie, draagt kandidaten voor die de regering vormen. De kandidaten moeten vervolgens de goedkeuring van het parlement zoeken.

Op Europees niveau gebeurt iets vergelijkbaars. Binnen 6 maanden na de parlementsverkiezingen wordt de samenstelling van de Commissie vernieuwd in de zes maanden die op de verkiezing van het Europees Parlement volgen.

De Europese Raad draagt de voorzitter van de Commissie voor aan het Europees Parlement. Volgens het Verdrag van Lissabon van 2009 moeten Europese Raad rekening houden met de uitslag van de Europese verkiezingen als ze een nieuwe voorzitter van de Commissie voordragen.

Het parlement stemt vervolgens voor of tegen het aanstellen van de voorgedragen kandidaat. De Europese Raad stelt in onderlinge overeenstemming met de verkozen voorzitter de lijst vast van de overige personen die hij voorstelt tot lid van de Commissie te benoemen. Het Europees Parlement stemt vervolgens voor of tegen de benoeming van deze kandidaten.

Rob de Kruif
Redactie SP Eindhoven

Dit artikel maakt deel uit van een zevenluik rond de Europese parlementsverkiezingen. Morgen deel drie: "Waar kunt u niet voor stemmen?"

Bronnen: europa.eu, wikipedia.nl; kiesraad.nl