Eindhoven

Stadsdichter Jan van der Pol heeft SP-fractievoorzitter Bernard Gerard de onuitsprekelijke eer vergund om hem in een heus sonnet te vereeuwigen. Het sonnet is te mooi en de aanleiding coor commentaar te belangrijk om te laten schieten.
Het speelde zich af in het Politiek Café SPAM in Grand Café Berlage op 29 mei. Daar was een diskussie gepland tussen Bernard Gerard en Henk Daalder van Beter Bose enerzijds en de veldhovense wethouder, en EVO-voorlichter Kees Buuts anderzijds. Smetsers doet binnen het Dagelijks Bestuur van de SRE verkeer (en is dus verantwoordelijk voor Bose). De EVO is de Eigen Verladers Organisatie, met als achterban de bedrijven die zelf geen vrachtauto’s hebben, maar wel bevrachten. Uiteraard ging het over de nieuwe snelweg door het Dommeldal waar de SP, zoals bekend, een fel tegenstander van is. De gekozen invalshoek is de fijn stof – problematiek, die op dit moment de aanleg van die nieuwe weg onmogelijk maakt.

Van der Pol leidde zijn sonnet in met een verhaaltje: ”Sindsdien is er veel stof opgeworpen en opgewaaid. Het hangt in de lucht als een bedreiging, zowel voor de nieuwe weg als voor het verkeer. Daarom draag ik het sonnet, dat ik voor vandaag schreef, graag op aan de heren Smetsers en Bernard. Zij beiden voelen zich door het stof geslachtofferd. Het heet ‘mobiliteit’.

Mobiliteit

De auto is een kilometervreter
En wegenbouwers worden rijk en vindingrijk,
Maar hier geen tunnels, aldus Smetsers, Peter,
Dus mooi de lucht in, precies zoals Van Speijk.

Ja, Smetsers geeft van luchtkastelen blijk
En wil een brug van 100 meter,
Al moet dat over Bernard Gerard’s lijk,
Want díe beschouwt iets anders stukken beter.

Hij ademt liever lucht dan uitlaatgassen
En permanent mobiel zijn vindt hij niets,
Dus wil hij aan die ruit geen geld verbrassen;

Wij gaan ’t milieu van Gerard blij verrassen,
Als wij voortaan op stap gaan met de fiets
Of blijven staan, net als de Phileassen. “

De grap kwam nog beter van pas omdat Gerard op de vraag van discussieleider Rob Frank (zelf overigens afkomstig uit Nederwetten….) “of hij nou als regioraadslid vóór de nieuwe weg moest stemmen als de meerderheid in de Eindhovense gemeenteraad dat wilde” zei dat hij dat “hij dat onder geen enkele voorwaarde ooit zou doen. Nog liever over mijn lijk dan dat ik voor die weg stem”. Beiden wisten niets van elkaars tekst. Zou een van beide helderziend zijn?

Overigens gaat Gerard’s tekst wel eens op een relletje kunnen uitdraaien. De Regioraad is een merkwaardig bestuursorgaan. Eigenlijk is de intergemeentelijke samenwerking op basis van de WGR bedoeld voor uitvoerende taken, waarover geen ernstig verschil van mening bestaat, zoals bijv. de Brandweer of het vuilophalen. Maar in regio’s zoals Eindhoven wordt de intergemeente-lijke samenwerking belast met zware politieke taken, waarvoor zij niet geschikt is: volkshuis-vesting, economische politiek, ruimtelijke ordening, nieuwe wegen etc. In WGR-verband worden gemeenteraadsleden geacht het standpunt van de meerderheid in hun Raad uit te dragen, ook als ze het daar zelf niet mee eens zijn. De vraag van Frank was dan ook terecht, en het antwoord van Gerard weinig minder dan een oorlogsverklaring, zeker toen hij eraan toevoegde dat “deze weg het grootste en achterlijkste prestigeobject was dat ze in jaren bedacht hadden”. Bijna sissend van kwaadheid kwam dan ook na afloop wethouder Schreurs bij Gerard langs “dat wij in Eindhoven dat zo niet doen”, waarna ze in druk conclaaf ging met de (eveneens aanwezige) SRE-DB-bestuurder Van Bussel van Leefbaar Eindhoven. Gerard zit er niet mee. Het moet maar worden uitgevochten, en hij is benieuwd wie ze daarvoor meebrengen. Het gekonkelefoes van Sakkers, Kielenstijn (Leefbaar Eindhoven) en Smetsers (CDA) halverwege de MER-rapportage valt immers ook niet democratisch te noemen. De uitgangspunten van die rapportage was al democratisch vastgesteld zonder dat er sprake was van een doorgaande functie, die de nieuwe weg erbij zou moeten krijgen. Toen lag er op de A2 een vrachtwagen met LPG op zijn kant en dat was meteen de langgezochte aanleiding om het sluiten van de Ruit om Eindhoven binnen te smokkelen (anders had men overi-gens wel een andere aanleiding gevonden, want die wens bestaat al minstens twintig jaar). Dus werd er door het DB aan de al lopende MER-studie een “secundaire” doelstelling toegevoegd dat de weg ook moest kunnen dienen als alternatief voor de Poot van Metz voor het geval dat daar nog eens iets gebeurde. En wie schetst de verbazing toen die “secundaire” doelstelling naderhand de primaire bleek? Wie zonder democratische zonde is, werpe de eerste steen…..

Overigens worden er pogingen ondernomen om de Regioraad politieker te maken, en dat is een goede zaak. In het ‘Eindhovense model’ zitten er straks alleen nog gemeenteraadsleden in de regioraad (die daar getrapt in gekozen zijn), maar die wel langs politieke grenzen kunnen stemmen in plaats van langs gemeentelijke. Dat zou een grote verbetering zijn. Rechtstreeks kiezen kan op dit moment niet, want dan zou de Regioraad een vierde bestuurslaag zijn en dat mag niet van Den Haag. Als burgermeester Sakkers slim is, gebruikt hij de commotie over de nieuwe weg om het Eindhovens model erdoor te krijgen bij een Regioraad, waarvan nog allerminst zeker is dat die dat wil. Er is ook een ‘Veldhovens model’, waarin juist geen gemeenteraadsleden in de regioraad zitten, maar alleen maar wethouders en burgermeesters.

De gedacht dat er een oostelijke omleiding om Eindhoven nodig is (het ‘sluiten van de Ruit’), is veel minder logisch dan hij op het eerste gezicht wellicht lijkt. Volgens Rijkswaterstaat (bij de vaststelling van het tracé van de poot van Metz indertijd) zou de voorgenomen verdubbeling afdoende moeten zijn om de capaciteitsproblemen op te lossen. Er liggen dan 2*2 doorgaande, en 2*2 regionale, rijstroken. Nu al, nu er 2*1 extra spitsstroken liggen, is de fileproblematiek grotendeels verdwenen.
Toen verschoof de aandacht naar calamiteiten, maar uit recente becijferingen blijkt dat het verkeer dan nog nauwelijks de Oostelijke omleiding kiest. Men kiest dan er de regionale banen van de A2, of anders rijdt men door Eindhoven. De Oostelijke omleiding (de Bose-route) ligt te ver weg en is te kronkelig. Alleen als de calamiteit zo groot is, dat alle 8 banen van de Poot van Metz afgesloten moeten worden, ontstaat er een echt probleem. Maar moet je voor zo’n incident, dat eens in de zoveel jaar voorkomt, een nieuwe weg aanleggen van 410 miljoen dwars door het meest kwetsbare natuurgebied van de regio? Alleen al van de rente van die nieuwe weg kan men het Openbaar Vervoer – budget van de SRE verdubbelen.

De discussie over de nieuwe weg is slechts gedeeltelijk een twistgesprek tussen voor- en tegen-standers van de auto. Ook vanuit het perspectief van de automobilist dringt de vraag zich op of het slim is om al je geld te zetten op een zwaar omstreden tracé, waarvan de vraag is of het er binnen tien jaar komt, en dat heel veel geld wegvangt van andere oplossingen die meer zin hebben. Zelfs de EVO zou zich die vraag moeten stellen.

Waarna afgesloten kan worden met een andere uitspraak van stadsdichter Van der Pol, dat “hij pas tevreden is als de Ruit de grond is ingeboord”. Een prachtige dubbelzinnigheid. Overigens verwachtte Van der Pol een roemloos einde van het plan in “een stoffige archiefkast”.